Πριν απ’ οτιδήποτε άλλο η μείωση στις συντάξεις που φέρεται να
ετοιμάζει η κυβέρνηση θα αποτελέσει κοινωνικό δράμα, δείχνοντας ότι η
επιλογή των Μνημονίων είναι σαν τον δρόμο με τις λεύκες: Εφιάλτης δίχως
τέλος. Ταυτόχρονα όμως θα ισοδυναμεί με την μεγαλύτερη κωλοτούμπα που
έχει κάνει μέχρι τώρα ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος είναι πολύ αμφίβολο
κατά πόσο σήμερα θα ήταν πρωθυπουργός αν πριν ένα χρόνο δεν τον είχαν
ψηφίσει μαζικά οι συνταξιούχοι, που είχαν επιδείξει μια ασυνήθιστα
συμπαγή εκλογική προτίμηση, προς το κόμμα του.
ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ
Ο λόγος ήταν πολύ απλός: Πέραν της επαναδιαπραγμάτευσης του Μνημονίου
η πιο απτή προεκλογική εξαγγελία του Α. Σαμαρά αφορούσε την
αποκατάσταση των αδικιών στους χαμηλοσυνταξιούχους και την επαναφορά των
συντάξεων στα προηγούμενά τους επίπεδα. Η σχετική μάλιστα υπόσχεση δεν
είχε δοθεί μόνο τον παλιό …καλό καιρό που πρώτος ανέμιζε την
αντι-μνημοναική σημαία, όπως για παράδειγμα τον Ιούλιο του 2010, με
αφορμή την ψήφιση του αντι-ασφαλιστικού τερατουργήματος του ΠΑΣΟΚ. Ο
πρόεδρος της ΝΔ είχε υποσχεθεί να ανακουφίσει τα πάλαι ποτέ «τιμημένα
γηρατειά» ακόμη και τον Απρίλιο του 2013, στις 22 Απριλίου συγκεκριμένα,
στο πλαίσιο των εξαγγελιών που έμειναν γνωστές ως «Ζάππειο 3». Η
αποκατάσταση των πολύ χαμηλών συντάξεων και των πολυτεκνικών επιδομάτων
ήταν η πρώτη και σημαντικότερη εξαγγελία του, που πολύ σύντομα φυσικά
βρήκε την θέση που της άρμοζε δίπλα στις άλλες υποσχέσεις για εξασφάλιση
του 13ου και 14ου μισθού, αποζημίωση των
ομολογιούχων – φυσικών προσώπων που είχαν πληγεί από την ανταλλαγή των
ομολόγων (που η ΝΔ πριν έναν μήνα είχε ψηφίσει!!!) και πολλά άλλα.
Έτσι φτάνουμε στην άνοιξη του 2013, έναν χρόνο μετά τις σχετικές
καθησυχαστικές και ιδιαίτερα αποτελεσματικές σε εκλογικό επίπεδο
εξαγγελίες, με μια νέα οριζόντια μείωση των συντάξεων να θεωρείται απλώς
θέμα χρόνου. Κοινή παραδοχή δε, αποτελεί ότι αυτή τη φορά θα θιγούν
όσοι έμειναν ανεπηρέαστοι ή σχεδόν ανεπηρέαστοι από τις μέχρι σήμερα
περικοπές: οι χαμηλοσυνταξιούχοι των 500 και 600 ευρώ με το ατράνταχτο
επιχείρημα ότι αποτελούν την μεγαλύτερη κατηγορία (όπως φαίνεται στον
πίνακα που παραθέτουμε) και μια μείωση των 50 ή 100 ευρώ θα αποδώσει
σημαντικά. Προφανώς πρόκειται για μία παραδοχή που ξεχειλίζει κυνισμού,
αποκαλύπτοντας το αδίστακτο, κτηνώδες πρόσωπο της τρικομματικής
κυβέρνησης, που αντί να επανεξετάσει την πολιτική που ακολουθεί μπροστά
στο γεγονός ότι η συντριπτικά μεγαλύτερη πλειοψηφία των συνταξιούχων …
αμείβεται με … βλέπει αυτή τη δυστυχία ως πηγή δημοσιονομικής ωφέλειας. Η
στοχοποίηση των χαμηλών συντάξεων θα έχει ένα τρομερό κοινωνικό κόστος,
λόγω του ότι από αυτή την κατηγορία δεν περισσεύει για αποταμίευση ή
σπατάλες ούτε ένα ευρώ. Άρα, αν κοπούν οι συντάξεις κατά 50 ευρώ, τότε
κατά 50 ευρώ θα μειωθούν τα έξοδα φαγητού ή οι δαπάνες για φάρμακα
ανθρώπων που δεν έχουν καμιά άλλη πηγή εισοδήματος. Δεδομένης ωστόσο της
οριακής κατάστασης στην οποία ζουν οι συνταξιούχοι επί χρόνια (όχι τώρα
μόνο) η μείωση των συντάξεων την οποία ήδη εξετάζει η Τρόικα εσωτερικού
θα σημάνει νέα φτώχεια κι εξευτελισμό των απόμαχων που θα πρέπει να
ζητιανεύουν για να ζήσουν. Επίσης θα σημάνει και μείωση του προσδόκιμου
ζωής!
Τα καμπανάκια του κινδύνου για τις συντάξεις έχουν ηχήσει με τον πιο
επίσημο τρόπο. Κατ’ αρχάς από τον ίδιο τον υπουργό Οικονομικών, Γιώργο
Στουρνάρα, ο οποίος σε συνέντευξη που έδωσε στη ΝΕΤ στις 9 Μαΐου, προέβη
στην ακόλουθη, γεμάτη υπονοούμενα δήλωση που έστρωνε το έδαφος για
μείωση στις συντάξεις: «Η κυβέρνηση είχε ανακοινώσει ότι θα επιβάλει
φόρο δύο τοις χιλίοις σε επιχειρήσεις ώστε να αποφευχθεί η μείωση των
συντάξεων. Μέτρο που το πήραμε αλλά δεν το εφαρμόσαμε. Φέτος τα
καταφέραμε με άλλους τρόπους. Καλύψαμε το κενό και δεν μειώσαμε τις
συντάξεις του ΟΑΕΕ. Ελπίζω να τα καταφέρομε και του χρόνου», δήλωσε ο
υπουργός κάνοντας σαφές ότι δεν πρέπει να θεωρείται καθόλου μα καθόλου
βέβαιο πως οι συντάξεις των ελεύθερων επαγγελματιών θα παραμείνουν ακόμη
και στο σημερινό, απαράδεκτα χαμηλό επίπεδο. Το δεύτερο καμπανάκι
κινδύνου, μένοντας μόνο στα επίσημα, ήχησε από την τριμηνιαία έκθεση που
εκδίδει το γραφείο προϋπολογισμού της βουλής όπου παρακολουθείται η
εκτέλεση του κι εν γένει η πορεία των δημόσιων οικονομικών. Εκεί λοιπόν,
χωρίς περιστροφές, αναφέρεται πως «η αύξηση των ελλειμμάτων των
ασφαλιστικών ταμείων, που μπορεί να οδηγήσει σε νέες περικοπές
συντάξεων». Την αίσθηση ότι κάτι μαγειρεύεται στην πλάτη των
ασφαλισμένων άφησε επίσης κι η προσπάθεια της κυβέρνησης να περάσει μέσα
από το πολυνομοσχέδιο που ψηφίστηκε την Κυριακή … μείωση των συντάξεων
του ΟΑΕΕ κατά 35%. Επρόκειτο για μια εντελώς ανήθικη και ανέντιμη
προσπάθεια που θα είχε τελεσφορήσει αν δεν μεσολαβούσε το μίνι αντάρτικο
του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, Β. Βενιζέλου απέναντι στον πρωθυπουργό Α.
Σαμαρά που ως επίδικο φυσικά έχει τη νομή της εξουσίας και την διανομή
των καρεκλών κι όχι τα συμφέροντα των συνταξιούχων.
Έλλειμμα 2,5 δισ. ευρώ
Δεν υπάρχει λοιπόν αμφιβολία πως μια νέα μείωση των συντάξεων είναι
προ των πυλών. Στη βάση της έχει τα τεράστια οικονομικά προβλήματα που
αντιμετωπίζουν τα ασφαλιστικά ταμεία, όπως αποτυπώνονται σε ένα συνολικό
έλλειμμα ύψους 2,5 δισ. ευρώ και για τον ΕΟΠΥΥ επιπλέον 1,5 δισ. στην
βάση της έχει επίσης την άσχημη κατάσταση των δημόσιων οικονομικών, η
οποία σε αντίθεση με το κλίμα ευφορίας που επιχειρεί να δημιουργήσει η
κυβέρνηση, έτσι ώστε να περιθωριοποιήσει την ογκούμενη δυσφορία, είναι
πανθομολογούμενη. Αναφέρει για παράδειγμα στο κεφάλαιο με τίτλο «τα
φορολογικά έσοδα αποκλίνουν» η τριμηνιαία έκθεση του γραφείου
προϋπολογισμού της Βουλής: «η πορεία των καθαρών εσόδων του τακτικού
προϋπολογισμού εξακολουθεί να είναι σημαντικά αρνητική καθώς αυτά
σημείωσαν πτώση κατά 6,3% σε ετήσια βάση στα 10,7 δισ. ευρώ στο πρώτο
τρίμηνο του 2013, από αύξησή τους κατά 2,9% στο πρώτο τρίμηνο του 2012».
Σε αυτό το πλαίσιο επιδείνωσης του δημοσιονομικού προβλήματος ακόμη κι
ανθηρή να ήταν η κατάσταση των ασφαλιστικών ταμείων, δεν θα γλίτωναν τις
περικοπές μιας και θα λειτουργούσαν σαν αμορτισέρ της δημοσιονομικής
προσαρμογής, αναλαμβάνοντας να απορροφήσουν το κόστος των μειούμενων
φορολογικών εσόδων. Το γεγονός ότι η κατάστασή τους δεν είναι ανθηρή,
όπως είναι εμφανές, οξύνει ακόμη περισσότερο τη συζήτηση για τα
οικονομικά προβλήματα των ταμείων. Κοινό τους χαρακτηριστικό είναι πως
όλα, μα όλα αυτά τα προβλήματα προκλήθηκαν από την σημερινή οικονομική
πολιτική. Δηλαδή, οι συνταξιούχοι γίνονται ήδη ζητιάνοι και θα γίνουν σε
πολύ μεγαλύτερο βαθμό λόγω των Μνημονίων και της Τρόικας, που
ευθύνονται για το βούλιαγμα των ταμείων. Κι αντί, έστω κι αυτή την
ύστατη ώρα που γίνονται ορατές δια γυμνού οφθαλμού, οι συνέπειες της
πολιτικής τους να την εγκαταλείψουν, ΝΔ – ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΑΡ υπόσχονται ακόμη
μεγαλύτερες δόσεις από το ίδιο θανατηφόρο φάρμακο.
Δέκα είναι οι άμεσες αιτίες που οδήγησαν τα ασφαλιστικά ταμεία στην
άκρη του γκρεμού, δίνοντας την αφορμή στην τρικομματική κυβέρνηση να
εμφανίζει ως επιβεβλημένη κι αναπόφευκτη μια νέα μείωση των συντάξεων, η
πολλοστή που έχει επιβληθεί από το 2010. Συγκεκριμένα, η ύφεση της
οικονομίας, η αύξηση της ανεργίας, η επέκταση των ελαστικών μορφών
εργασίας, η εξάπλωση της ανασφάλιστης εργασίας, η εισοδηματική πολιτική,
η μείωση των εργοδοτικών εισφορών, η μετακίληση στα ταμεία του κόστους
αλλεπάλληλων προγραμμάτων εθελούσιων εξόδων προσωπικού, η ασυνέπεια του
κράτους, η κρατική αφαίμαξη και, τέλος, το δημογραφικό πρόβλημα. Όλοι
αυτοί οι λόγοι, με διαφορετική ένταση ο καθένας έχουν οδηγήσει σε
χρεοκοπία το ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα, που μπορεί να χαρακτηριστεί
σαν ένας άταφος νεκρός και φέρνουν πολύ κοντά μια νέα μείωση συντάξεων
πέραν αυτής που ίσχυσε από 1η Ιανουαρίου 2013 (μειώνοντας
κατά 5% τις συντάξεις από 1.001 έως 1.500 ευρώ, κατά 10% τις συντάξεις
από 1.501 έως 2.000 ευρώ, κοκ) η οποία ενδέχεται να ξεκινήσει από τα
επικουρικά ταμεία και τα εφάπαξ που παίρνουν πολλοί κλάδοι.
Ελεύθεροι επαγγελματίες: πληρώνει ο 1 στους 2
Ύφεση της οικονομίας. Με βάση στοιχεία του κρατικού
προϋπολογισμού και της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής, η Ελλάδα μέχρι το
τέλος του 2013 θα έχει χάσει το ¼ του ΑΕΠ της σε σχέση με το 2007. Η
πτώση του ΑΕΠ κατ’ έτος έχει ως εξής: 2008: -0,2%, 2009: -3,2%, 2010:
-3,5%, 2011: -7,1%, 2012: -6,4% και 2013: -4,5%. Αυτή η θεαματική πτώση
του ΑΕΠ, που μπορεί να συγκριθεί με τις χειρότερες υφέσεις του 20ου
αιώνα, δίνει στην Ελλάδα το θλιβερό προνόμιο να διεκδικεί την τρίτη
μεγαλύτερη ύφεση τα τελευταία 100 χρόνια και την πρώτη σε διάρκεια,
ξεπερνώντας ακόμη και την μεγάλη ύφεση των ΗΠΑ του 1929. Το ασφαλιστικό
ταμείο που υπέστη την μεγαλύτερη επιβάρυνση λόγω της ύφεσης είναι ο
Οργανισμός Ασφάλισης Ελεύθερων Επαγγελματιών, όπου σε ένα σύνολο 774.000
ασφαλισμένων, περίπου 380.000 ενεργοί ασφαλισμένοι αδυνατούν να
καταβάλουν τις εισφορές τους, έχοντας οφειλές κοντά στα 5,9 δισ. ευρώ
από 3 δισ., που ήταν το 2011, δηλαδή τα μισά! Η ύφεση από μόνη της
επέφερε ένα σημαντικό πλήγμα σε κάθε είδους δημόσιο έσοδο και στα
ασφαλιστικά ταμεία επομένως από την στιγμή που η οικονομική
δραστηριότητα επιβραδύνθηκε τόσο απότομα. Οι συνέπειες ωστόσο στους
ασφαλιστικούς οργανισμούς αποδείχθηκαν πολύ πιο δραματικές γιατί η ύφεση
συνοδεύτηκε από μια σειρά επιπλέον οικονομικές εξελίξεις.
Άνοδος της ανεργίας. Η Ελλάδα πλέον κατέχει το ρεκόρ ανεργίας
στην ΕΕ. Τον Φεβρουάριο, με βάση στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας, η
ανεργία, μιλώντας πάντα για την επίσημη, έφτασε το 27%. Οι δραματικές
συνέπειες που έχει η έκρηξη της ανεργίας στην ευστάθεια του ασφαλιστικού
συστήματος φαίνεται ανάγλυφα αν δούμε την αναλογία όσων εργάζονται κι
όσων είναι εκτός της αγοράς εργασίας. Συγκεκριμένα τον Φεβρουάριο του
2013 οι άνεργοι ήταν 1.320.189 άτομα και τα μη οικονομικά ενεργά άτομα
3.358.649 άτομα. Το σύνολο επομένως όσων δεν συμμετείχαν στην αγορά
εργασίας ήταν 4.678.838 άτομα. Πρόκειται για αριθμό που προκαλεί σοκ αν
τον συγκρίνουμε με τον αριθμό των εργαζομένων, που ήταν 3.568.186, μιας
και τον ξεπερνάει κατά πολύ! Χρειάζεται να αναφέρουμε, για να
εκτιμήσουμε το μέγεθος του σοκ με το οποίο είναι αντιμέτωπο το
ασφαλιστικό σύστημα, πως μόλις πέντε χρόνια πριν, το 2008, η κατάσταση
ήταν σχεδόν αντίστροφη: 4.516.876 άτομα έθρεφαν 3.801.675. Η αύξηση της
ανεργίας, που δεν είναι φυσικό επακόλουθο της ύφεσης, αλλά συνειδητή
επιλογή των κυβερνήσεων όπως δείχνει κι η υπό εξέλιξη επιχείρηση
απόλυσης δεκάδων χιλιάδων δημόσιων υπαλλήλων που γίνεται στο όνομα της
μείωσης των ελλειμμάτων, σημαίνει σημαντικές απώλειες στα έσοδα των
ασφαλιστικών ταμείων. Στελέχη των ασφαλιστικών οργανισμών εκτιμούν πως
κάθε μονάδα ανεργίας προκαλεί απώλεια εσόδων για τα ταμεία ύψους 250 εκ.
ευρώ.
Επέκταση των ελαστικών σχέσεων εργασίας. Στο πλαίσιο της
απορρύθμισης της αγοράς εργασίας όλα τα Μνημόνια από τον Μάιο του 2010
μέχρι αυτό του Νοεμβρίου του 2012 περιελάμβαναν μέτρα ενθάρρυνσης της
εργοδοσίας να καταργήσει τις σταθερές σχέσεις εργασίας προς όφελος
πρόσκαιρων κι ευέλικτων σχέσεων εργασίας. Σε πολλές επιχειρήσεις
προκρίθηκε η εκ περιτροπής εργασία σαν μια μορφή για να αποφευχθούν οι
ομαδικές απολύσεις. Έτσι, με βάση την έκθεση του Σώματος Επιθεωρητών
Εργασίας για το 2012 84.490 συμβάσεις μετατράπηκαν μονομερώς από
συμβάσεις αορίστου χρόνου σε μερικής κι εκ περιτροπής απασχόλησης, με
αρνητικές συνέπειες για τα έσοδα των ασφαλιστικών ταμείων καθώς
μικρότεροι μισθοί σημαίνουν μικρότερες εισφορές.
Στη μαύρη εργασία το 34% των εργαζομένων
Έκρηξη της αδήλωτης εργασίας. Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η
υποκρισία δεν κατοικεί μόνο στην κυβέρνηση αλλά και στην Τρόικα. Παρότι
στα Μνημόνια επανειλημμένες φορές αναφέρονται δεσμεύσεις για την
ενίσχυση του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας με στόχο να αντιμετωπιστεί η
αδήλωτη εργασία, στην πραγματικότητα τα μέτρα που εφαρμόζονται είναι
στην αντίθετη κατεύθυνση. Στελέχη του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας και
της υπηρεσίας ελέγχου του ΙΚΑ υπογραμμίζουν όχι μόνο την έλλειψη
προσωπικού αλλά και το γεγονός ότι οι υπηρεσίες δεν καλύπτουν έξοδα
κίνησης. Το αποτέλεσμα έτσι είναι να αποθαρρύνονται οι ελεγκτές να πάνε
σε επιχειρήσεις για να ελέγξουν κατά πόσο εφαρμόζονται οι νόμοι. Ακόμη
όμως κι απ’ αυτούς τους λίγους ελέγχους που διεξάγονται τα
συμπερασματικά είναι εξόχως αποκαλυπτικά: Μόνο τον Μάρτιο του 2013 από
τις 1.981 επιχειρήσεις που έλεγξε η ειδική υπηρεσία του ΙΚΑ οι 979
απασχολούσαν ανασφάλιστους, ενώ από τους 7.959 εργαζόμενους οι 2.295
ήταν ανασφάλιστοι. Τον Απρίλιο τα σχετικά κλιμάκια έλεγξαν 461
επιχειρήσεις όπου βρέθηκαν 701 ανασφάλιστοι εργαζόμενοι, κοκ. Ξεχωριστή
σημασία μάλιστα έχει πως η μειοψηφία των ανασφάλιστων, μόνο το 42%
συγκεκριμένα, ήταν μετανάστες. Συνολικά, το 2012 η αδήλωτη εργασία είχε
φθάσει το 36%, προκαλώντας μια πρωτοφανή αιμορραγία για τα ασφαλιστικά
ταμεία, που εκτιμάται στα 6,5 δισ. ευρώ.
| ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΚΥΡΙΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ |
ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΥΝΟΛΟΥ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΞΕΩΝ |
|
|
| Ποσό σε € |
Αριθμός συντάξεων |
Ποσοστό κατηγορίας |
Άθροισμα κατηγοριών |
Ποσό δαπάνης σε € |
Ποσοστό κατηγορίας |
| Έως 500 |
1.327.316 |
46% |
46% |
484.447.393,20 |
23% |
| 500,01 – 600 |
391.711 |
14% |
60% |
209.167.897,39 |
11% |
| 600,01 – 700 |
207.608 |
7% |
67% |
133.612.708,27 |
6% |
| 700,01 – 800 |
123.006 |
5% |
72% |
91.010.007,49 |
4% |
| 800,01 – 900 |
94.271 |
3% |
75% |
79.175.120,45 |
4% |
| 900,01 – 1.000 |
89.198 |
3% |
78% |
84.047.238,62 |
4% |
| 1.000,01 – 1.100 |
81.049 |
3% |
81% |
84.708.125,28 |
4% |
| 1.100,01 – 1.200 |
71.588 |
2% |
83% |
82.176.939,29 |
4% |
| 1.200,01 – 1.300 |
73.878 |
3% |
86% |
92.228.977,67 |
5% |
| 1.300,01 – 1.400 |
65.281 |
2% |
88% |
87.998.443,30 |
4% |
| 1.400,01 – 1.500 |
61.431 |
2% |
90% |
88.708.493,74 |
4% |
| 1.500,01 – 1.600 |
62.018 |
2% |
92% |
96.206.725,31 |
5% |
| 1.600,01 – 1.700 |
43.055 |
2% |
94% |
70.959.127,98 |
4% |
| 1.700,01 + |
217.223 |
6% |
100% |
425.005.686,60 |
18% |
|
2.908.633 |
|
|
2.109.452.884,59 |
|
Πηγή: Πανελλήνια Ομοσπονδία Προσωπικού Οργανισμών Κοινωνικής Πολιτικής
Εισοδηματική πολιτική. Αιμορραγία επίσης προκαλούν στα
ασφαλιστικά ταμεία οι μειώσεις μισθών και ημερομισθίων (22% και 32% για
τους νέους κάτω των 25 ετών επέβαλε το δεύτερο μνημόνιο) και η πρόσφατη
κατάργηση του 13ου και 14ου μισθού καθώς σημαίνουν
λιγότερα έσοδα. Πλήγμα για το ασφαλιστικό ταμείο αποτέλεσε επίσης η
κατάργηση της μετενέργειας που οδήγησε σε σημαντικές απώλειες του μισθού
εκατοντάδων χιλιάδων εργαζομένων οι οποίοι στο εξής θα αμείβονται με
την συλλογική σύμβαση ή τον κατώτατο μισθό. Παρότι οι εκτιμήσεις για την
μείωση των μισθών ποικίλουν σημαντικά αξίζει να κρατήσουμε ότι σε
πολλές ΔΕΚΟ οι μειώσεις των μισθών την τελευταία τριετία ανέρχονται στο
55%, ενώ στην έκθεση του ΣΕΠΕ για το 2012, καταγράφονται 74.483
επιχειρήσεις που απασχολούν 261.353 εργαζόμενους οι οποίες προχώρησαν σε
μεσοσταθμικές μειώσεις μισθών κατά 18,8%, μέσω επιχειρησιακών και
ατομικών συμβάσεων εργασίας.
Μείωση εργοδοτικών εισφορών. Πέρα από τους συγκαλυμμένους και
παράνομους τρόπους μείωσης του ασφαλιστικού κόστους και αύξησης των
κερδών, τα Μνημόνια προβλέπουν και την επίσημη μείωση των εργοδοτικών
ασφαλιστικών εισφορών κατά 5 μονάδες, σε ορίζοντα τετραετίας. Στα μέσα
Απριλίου μάλιστα ο υπουργός Εργασίας, Γιάννης Βρούτσης, μιλώντας στην
συνέλευση της Συνομοσπονδίας επιχειρηματιών ενοικιαζόμενων δωματίων
προανήγγειλε ότι εντός του 2013 οι εργοδοτικές εισφορές θα μειωθούν κατά
1 ποσοστιαία μονάδα, πέραν της μείωσης κατά 1,1 μονάδας που έγινε το
2012, λόγω της κατάργησης των εισφορών υπέρ των Οργανισμών Εργατικής
Εστίας και Κατοικίας.
Κόστος προγραμμάτων εθελούσιας εξόδου. Σημαντική επιβάρυνση
που αθροιστικά εκτιμάται γύρω στα 5 δισ. ευρώ έχουν προκαλέσει στα
ασφαλιστικά ταμεία και τα προγράμματα εθελούσια εξόδου που εφαρμόστηκαν
τις περισσότερες φορές προς όφελος των ιδιωτών για να μπορέσουν να
πάρουν υπό τον έλεγχό τους δημόσιες επιχειρήσεις χωρίς το ενοχλητικό
…βάρος του εργατικού κόστους. Αυτό για παράδειγμα συνέβη με την
Ολυμπιακή και τον ΟΤΕ.
Ασυνέπεια του κράτους. Τα ασφαλιστικά ταμεία ωστόσο δεν θα
απειλούνταν με κατάρρευση αν το κράτος δεν περιόριζε κάθε χρόνο την
συμμετοχή του, δίνοντας την χαριστική βολή σε ορισμένα ταμεία, όπως για
παράδειγμα ο ΟΑΕΕ, όπου η κρατική εισφορά μειώθηκε 550 εκ. ευρώ, από
1,35 δις. στα 800 εκ. ευρώ. Συνολικά οι επιχορηγήσεις των ασφαλιστικών
ταμείων από 14,5 δισ. ευρώ το 2012 προβλέπεται να μειωθούν το 2013 σε
12,6 δισ. ευρώ. Περιττό να ειπωθεί πως η σταδιακή αποχώρηση του κράτους
από την χρηματοδότηση του ασφαλιστικού συστήματος, προς όφελος των
πιστωτών που συνεχίζουν να αφαιμάζουν τα δημόσια έσοδα, μας οδηγεί αργά
και σταθερά σε ένα εντελώς νεοφιλελεύθερο ασφαλιστικό σύστημα όπου το
ασφαλιστικό κόστος κατά βάση επιβαρύνει τον εργαζόμενο, δευτερευόντως
τον εργοδότη και καθόλου το κράτος.
Απώλειες 12 δις. ευρώ λόγω PSI
Κρατική λεηλασία. Ανέκαθεν το ελληνικό κράτος αντιμετώπιζε το
ασφαλιστικό σύστημα σαν μια ανέξοδη πηγή φθηνών χρηματοδοτήσεων. Έτσι,
είτε με την μορφή των άτοκων καταθέσεων στην Τράπεζα της Ελλάδας τις
πρώτες μεταπολεμικές δεκαετίες είτε με την μορφή της υποχρεωτικής
τοποθέτησης των ρευστών διαθεσίμων σε μετοχές και κρατικά ομόλογα τα
τελευταία χρόνια, το ελληνικό δημόσιο αντιμετώπισε τα αποθεματικά του
ασφαλιστικού συστήματος ως εργαλείο άσκησης οικονομικής πολιτικής και
παρέμβασης στην οικονομία, σε βάρος φυσικά των συμφερόντων των
ασφαλισμένων. Τρανή απόδειξη η αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους τον
Μάριο του 2012 που με ευθύνη κυρίως του σημερινού προέδρου του ΠΑΣΟΚ,
Βαγγέλη Βενιζέλου, που τότε ήταν υπουργός Οικονομικών, οδήγησε τα
ασφαλιστικά ταμεία σε ονομαστικές απώλειες 12 δισ. ευρώ. Στην πράξη οι
ζημιές τους είναι πολύ μεγαλύτερες γιατί τα ασφαλιστικά ταμεία έχοντας
την ανάγκη ρευστού είναι υποχρεωμένα να «σπάνε» ομόλογα που πήραν στο
πλαίσιο της ανταλλαγής με ημερομηνία λήξης μετά από 20 χρόνια σε τιμές
που σήμερα αντιστοιχούν στο 30% ή 40% της ονομαστικής τους τιμής. Πρέπει
να τονισθεί τα διπλά κριτήρια που κυριάρχησαν καθώς οι τράπεζες
αποζημιώθηκαν για τις ζημιές που υπέστησαν από την ανταλλαγή με το
πρόγραμμα ανακεφαλαιοποίησης, αντίθετα με τα ασφαλιστικά ταμεία. Αν τα
ασφαλιστικά ταμεία είχαν αποζημιωθεί με ένα μέρος μόνο από τα 50 δισ.
ευρώ που πήραν οι τραπεζίτες, δεν θα συζητιόταν τώρα η μείωση των
συντάξεων. Επ’ αυτού όμως σιωπή απ’ όλους. Όχι μόνο από τα κόμματα που
συμμετέχουν στην κυβέρνηση…
Όξυνση του δημογραφικού προβλήματος. Αποτέλεσμα της αιματηρής
λιτότητας είναι η απότομη μείωση των γεννήσεων που καταγράφεται στην
Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, με δραματικές συνέπειες για την ηλιακή
πυραμίδα που αποτελεί ωρολογιακή βόμβα στα θεμέλια του ασφαλιστικού
συστήματος. Πολύ πρόσφατα χαρακτηριστικά, στις 7 Μαρτίου και με αφορμή
την Ημέρα της Γυναίκας ανακοινώθηκε από γιατρούς της Β’ Μαιευτικής και
Γυναικολογικής Κλινικής του Αρεταίειου Νοσοκομείου ότι το 2012
γεννήθηκαν 15.000 λιγότερα παιδιά σε σχέση με το 2011. Ο αριθμός των
γεννήσεων (106.777 το 2011) προκαλεί απογοήτευση αν επίσης συγκριθεί και
με τον αριθμό των θανάτων (110.726 για τον ίδιο χρόνο) καθώς δηλώνει
την καθαρή μείωση του πληθυσμού και την συρρίκνωση των παραγωγικών
ηλικιών.
Ως αποτέλεσμα όλων των παραπάνω το πρώτο δίμηνο του 2013 τα έσοδα των
ασφαλιστικών ταμείων υποχώρησαν κατά 696 εκ. ευρώ όπως δήλωσε ο
πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Προσωπικού Οργανισμού Κοινωνικής
Πολιτικής, Θανάσης Κοποτάς, κατά τη διάρκεια των εργασιών του 29ου
συνεδρίου της ομοσπονδίας. Η μείωση των εσόδων των ταμείων από εισφορές
διαχρονικά περιγράφτηκε επίσης πρόσφατα από την Πανελλήνια Ομοσπονδία
Συλλόγων Εργαζομένων ΙΚΑ, καθώς με βάση στοιχεία που παρουσίασε φάνηκε
πως τα έσοδα του ιδρύματος τον Φεβρουάριο του 2013 ανέρχονταν σε 934,9
εκ. όταν τον αντίστοιχο μήνα του προηγούμενου έτους ήταν 1,2 δισ. ευρώ. Η
δραματική κατάσταση του ΙΚΑ (που κάθε μήνα χρειάζεται για συντάξεις
γύρω στα 800 εκ. ευρώ) φαίνεται επίσης κι από το γεγονός ότι οι
ληξιπρόθεσμες οφειλές που έχει να λαβαίνει από ενεργές επιχειρήσεις
ανέρχονται σε 8 δισ. ευρώ κι από ανενεργές επιχειρήσεις στα 4,5 δισ.
ευρώ. Δραματική είναι επίσης η κατάσταση και στον ΟΓΑ όπου οι συνολικές
οφειλές στο τέλος του 2012 ανέρχονταν σε 729,2 εκ. ευρώ.
Θα κάνουν τους συνταξιούχους ζητιάνους
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η επικείμενη μείωση των συντάξεων ενδέχεται
να αμβλύνει βραχυπρόθεσμα τις πιέσεις που δέχονται τα οικονομικά των
ασφαλιστικών ταμείων. Μακροπρόθεσμα όμως όσο δεν αυξάνεται η απασχόληση,
όσο δηλαδή δεν μειώνεται η ανεργία, κι όσο δεν αυξάνεται το ύψος των
μισθών, τα προβλήματα θα παρουσιάζονται ξανά και ξανά, εμφανίζοντας ως
μονόδρομο νέα μειώσεις στις συντάξεις. Ίσως αυτός είναι ο δρόμος που
έχουν επιλέξει για να φτάσουμε την 1η Ιανουαρίου 2015 στην
λεγόμενη εθνική σύνταξη των 360 ευρώ, που θα είναι σύνταξη πείνας. Το
σημαντικότερο επίδικο όμως δεν είναι η υγεία των ασφαλιστικών ταμείων,
που θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί με πολλούς άλλους τρόπους, αν υπήρχε η
πολιτική βούληση και δεν πρυτάνευε το συμφέρον των δανειστών. Το
σημαντικότερο που διακυβεύεται είναι η αξιοπρέπεια και η ίδια η επιβίωση
εκατομμυρίων ανθρώπων, που δούλεψαν επί δεκαετίες πληρώνοντας στο
ακέραιο τις ασφαλιστικές υποχρεώσεις τους, και πολύ σύντομα δεν θα έχουν
να αγοράσουν ψωμί…
