Νικά ο Αντώνιος;

Ελευθεροτυπία

 

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ*

 

Κι όταν πια τέλεια σαστισμένος, «Τι είναι η τρέλα αυτή;» ρωτά, ένας του ρίχνει κι αυτουνού την γιγαντιαία ψευτιά του παλατιού - που στην Ελλάδα ο Αντώνιος νικά.
Κωνσταντίνος Καβάφης, «Το 31 π.Χ. στην Αλεξάνδρεια» 

Στο ποίημα του Αλεξανδρινού, ο Μάρκος Αντώνιος έχει χάσει τη ναυμαχία στο Ακτιο και σκέφτεται ήδη στη Λιβύη την αυτοκτονία, αλλά στην Αίγυπτο η Κλεοπάτρα γιορτάζει και πανηγυρίζει. Δεν είναι ότι δεν ξέρει την καταστροφή, ήταν μαζί του στην Ηπειρο, μαζί και στον ντροπιαστικό δρόμο της φυγής. Απλώς θέλει να χαρεί λίγο ακόμη την εξουσία, και η απάτη και η αναστροφή της πραγματικότητας είναι ο μόνος τρόπος που ξέρει. Ετσι και ο σύγχρονος Αντώνιος κυκλοφορεί τη «γιγαντιαία ψευτιά» για την έξοδο από την κρίση. Και οι πιστοί του βουλευτές της πλειοψηφίας θυμίζουν πλέον τη «σύνοδο των Συναποθανουμένων», την τελευταία ομάδα οπαδών του βασιλικού διδύμου που, υποτίθεται, θα τους ακολουθούσαν στο θάνατο. Στην πραγματικότητα, μόνο να αγκιστρωθούν λίγο ακόμα στην πρόσκαιρη εξουσία και τα τελευταία τρυφηλά συμπόσια ήθελαν. Μόλις στον ορίζοντα φάνηκε ο στρατός του Οκτάβιου, οι πιο πολλοί από αυτούς τσακίστηκαν να πάνε, μαζί με το στόλο και το ιππικό του Αντώνιου, στη μεριά του νικητή. Και κανείς δεν τους είπε αποστάτες... 

Οσο και να προσπαθούν τα συστημικά ΜΜΕ να συντηρήσουν τη «γιγαντιαία ψευτιά», δεν υπάρχει μεγαλύτερο δείγμα απομόνωσης και οικτρής αποτυχίας των μνημονιακών πολιτικών Σαμαρά, Στουρνάρα και Βενιζέλου από την ταυτότητα των τελευταίων πρωταθλητών της: Δεν είναι τρεις, δύο είναι οι εναπομείναντες σωματοφύλακες: οι κύριοι Αδωνις Γεωργιάδης και Μάκης Βορίδης. Μόνον οι ακροδεξιές μετεγγραφές ταιριάζουν πλέον στο ακροδεξιό περιβάλλον του πρωθυπουργού. Ακόμη και οι νεοφιλελεύθεροι της Νέας Δημοκρατίας, ο κύριος Χατζηδάκης, η κυρία Μπακογιάννη, δεν θέλουν πια να υποστηρίζουν άνευ όρων επιλογές που, σε συνδυασμό με το βαρύ χειμώνα, θα σωριάσουν νέα εκατόμβη θυμάτων σε σπίτια χωρίς φως, ζέστη και ελπίδα. 

Δεν «ντρέπονται για τη ζέστα τους και για την ανθρωπιά τους» οι όψιμα αποστασιοποιημένοι ή διαμαρτυρόμενοι βουλευτές της συγκυβέρνησης. Το πολιτικό κόστος φοβούνται που κάνει σχεδόν βέβαιη τη μη επανεκλογή τους. Και ξέρουν ότι η έξοδος από την κρίση είναι μαγική εικόνα, που δεν αξίζει να στηρίξουν με τον πολιτικό τους θάνατο. Ακόμη και εάν δεν έχει δίκιο ο ΟΟΣΑ, ο οποίος προβλέπει στην τελευταία του έκθεση ύφεση και για το 2014, η σταθεροποίηση των οικονομικών δεικτών δεν θα φέρει ανακούφιση σε όσους πεινάνε, κρυώνουν και πεθαίνουν. 

Ακόμη και στην Ευρώπη η έξοδος από την ύφεση φαίνεται ότι δεν θα συνδυαστεί με γρήγορη επιστροφή της οικονομίας στην ανάπτυξη (το περίφημο σχήμα V των οικονομολόγων), αλλά στην καλύτερη περίπτωση σε αργόσυρτη σταθεροποίηση που, άγνωστο πότε, θα οδηγήσει στην ανάκαμψη (επαναφορά τύπου U), και στη χειρότερη σε υποτροπή και επιστροφή στην ύφεση (σχήμα W). Για την Ελλάδα οι περισσότεροι προβλέπουν ακόμη πιο ζοφερή εξέλιξη, τύπου L, δηλαδή σταθεροποίηση των οικονομικών δεικτών χωρίς ανάπτυξη. 

Και δεν είναι αυτό το χειρότερο: Ακόμη και εάν έρθει αυτού του είδους η ανάπτυξη, δεν θα φέρει παρά ελάχιστες θέσεις εργασίας, και αυτές επισφαλείς. Γιατί το μοντέλο των Μνημονίων συνιστά την εφαρμογή του πιο ακραίου νεοφιλελευθερισμού, που δεν χρειάζεται πια την κοινωνία των δύο τρίτων, αλλά αρκείται σε μια κοινωνία του ενός τρίτου, ή και του ενός τετάρτου, με την πλειονότητα της κοινωνίας στο βούρκο της φτώχειας ή τόσο κοντά σε αυτή που να μη σκέφτεται να διεκδικήσει δικαιώματα ή ένα ανθρώπινο μισθό. Γιατί εκεί έγκειται η ουσία των διαβόητων διαρθρωτικών αλλαγών: να αποδιαρθρώσουν το υφιστάμενο σύστημα των σχέσεων παραγωγής, που ρύθμιζε την αγορά μέσω σταθερών κοινωνικών δικαιωμάτων και του εργατικού δικαίου. Αντί για τη σταθερή απασχόληση, η «ευελιξία» (τι φοβερή οργουελική διπλολαλιά!), αντί για το οκτάωρο και την ανάπαυση της Κυριακής η αγωνία για την εφήμερη και πρόσκαιρη δουλειά. 

Το πείραμα όμως αυτό έχει καθαρά αποτύχει στην Ελλάδα. Και, το σημαντικότερο: επιχειρώντας να το φέρει σε πέρας το πολιτικό σύστημα ξεπέρασε προ πολλού το σημείο θραύσης του. Ο σύγχρονος Αντώνιος δεν κοιμάται ήσυχος. Δεν είναι σοφός, αλλά έστω και έτσι η μυστική βοή των πλησιαζόντων γεγονότων τον έχει φτάσει. Δεν έρχεται ο Οκτάβιος, αλλά Λεγεών. Τον Μάιο -ίσως και νωρίτερα- ο Λαός θα ακουστεί. 

Με κρότο.

*Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου ΔΠΘ