http://www.efsyn.gr
Του Θεόδωρου Γεωργίου*
Ολοι οι πολίτες σ’ αυτή τη χώρα θέτουν το ερώτημα: τι δουλειά κάνουν
οι πολιτικοί που έχουν αναλάβει το έργο της εκπόνησης πολιτικών σχεδίων,
τα οποία, όπως υποστηρίζει ο Αριστοτέλης, διαμορφώνουν τις
πραγματολογικές συνθήκες του «ευ ζην»; Τι δουλειά κάνουν οι πολιτικοί σ’
αυτόν τον τόπο, που δεν έχουν συνειδητοποιήσει ότι η πολιτική δεν είναι
επάγγελμα ούτε και δραστηριότητα, μέσω της οποίας διενεργούνται πράξεις
πολιτικής πελατείας, αλλά έστω και μετά από έναν στοιχειώδη αναστοχασμό
βλέπουν μπροστά τους τα «τέρατα» που δημιουργούν;
Στην ελληνική κοινωνία συμβαίνει το εξής παράδοξο: ενώ η κοινωνία,
μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο (πιο συγκεκριμένα μετά το τέλος του
εμφυλίου πολέμου), ανέπτυξε κοινωνική συνείδηση και «κατασκεύασε» μια
παγκόσμια κοσμο-εικόνα (μέσω της πνευματικής παραγωγής της και
ειδικότερα μέσω της ποίησης), υποτάχθηκε στο πρόγραμμα της βιομηχανικής
και οικονομικής ανάπτυξης που επέβαλαν μετά τον πόλεμο οι
πραγματολογικοί παράγοντες της παγκόσμιας κοινότητας.
Μετά έγιναν πολλά τα οποία δεν εντάχθηκαν ποτέ σε ερμηνευτικά σχήματα
του μεταπολεμικού πραγματολογικού καθεστώτος. Αντιθέτως, η ελληνική
κοινωνία, ως οντολογική κοινωνική συλλογικότητα, «έφτιαξε» για τον εαυτό
της και για τους συνομιλητές της στη διεθνή σκηνή την «εσωτερική
κοσμο-εικόνα» της, η οποία είχε πρώτιστο μέλημά της τον πολιτικό εχθρό
της (τον υποθετικό κομμουνισμό).
Μετά την πρωτοφανή οικονομική ανάπτυξη των δεκαετιών του 1960 και του
1970, η ελληνική κοινωνία βρέθηκε στο κοινωνικό και συνειδησιακό
σταυροδρόμι και θα έπρεπε να λύσει το πρόβλημα της πολιτικής ελευθερίας
και της κοινωνικής δικαιοσύνης, με όρους που έχουν να κάνουν με την
ιδιαιτερότητά της και τη νοοτροπία της.
Οπως θα έλεγε και ο Καστοριάδης, η ελληνική κοινωνία, κάθε φορά,
τοποθετεί τον εαυτό της μπροστά στην επίλυση των διαχρονικών προβλημάτων
που ισχύουν για κάθε ιστορική περίοδο και για κάθε κοινωνία στην
πλανητική εποχή μας, ενώ η ίδια θα έπρεπε να ενδιαφέρεται για τη δική
της ιστορική προοπτική. Εάν αυτές οι θεωρητικές απόψεις μεταφραστούν σε
«πολιτικές θέσεις», διαπιστώνει κανείς ότι η «ιδιαιτερότητα» της
ελληνικής κοινωνίας αποτελεί και την πολιτική ισχύ της σε παγκόσμιο
επίπεδο. Αλλά για τους πολιτικούς μας, αυτές οι ιδέες αποτελούν «ψιλά
γράμματα». Ως συλλογική οντότητα δεν έχουμε ακόμη στοιχεία και δεδομένα
που να αναφέρονται στην ένταξη της Ελλάδας σε «πρόγραμμα στήριξης». Τι
ακριβώς συνέβη τον Απρίλιο του 2010 και τι συνέβη τον Σεπτέμβριο του
2009, οπότε και θα έπρεπε να οδηγηθούμε σε εκλογές; Και ακόμη πρέπει να
προσθέσουμε: τι ακριβώς συνέβη τον Νοέμβριο του 2011, όταν ο
πρωθυπουργός της χώρας Γεώργιος Παπανδρέου οδηγήθηκε σε παραίτηση; Και
ακόμη: Ποιος ήταν ο Λουκάς Παπαδήμος, ο οποίος δεν είχε καμία πολιτική
και κοινοβουλευτική νομιμοποίηση;
Ολοι μας θέτουμε ερωτήματα στα οποία δεν θα δοθεί ποτέ απάντηση. Η
παρατήρησή μας έχει μια κάποια βάση: γιατί τα πολιτικά θέματα στην
ελληνική κοινωνία «μετατρέπονται» σε μεταφυσικά ζητήματα; Η επίλυση των
προβλημάτων της κοινωνικής δικαιοσύνης δεν μπορεί να ανατεθεί στον Θεό
(δηλ. δεν μπορεί να ανατεθεί στον πολιτικό της δεξιάς παράταξης, επειδή η
Δεξιά στην ελληνική κοινωνία είναι, εξ ορισμού, εναντίον της ιδέας της
ισότητας και της δικαιοσύνης).
Η ελληνική κοινωνία (εδώ και ένα χρόνο – από τις κοινοβουλευτικές
εκλογές του 2012) τοποθέτησε τον εαυτό της σε μια ιστορική φάση η οποία
ονομάζεται μεταπολεμική (ο όρος εισάγεται στην πολιτική φιλοσοφική σκέψη
από τον Γερμανό φιλόσοφο Peter Sloterdijk και σημαίνει ότι μια κοινωνία
αυτοπροσδιορίζεται ως μεταπολεμική, στον βαθμό που δεν μπορεί να
υπερβεί τα όρια της συγκρότησής της). Αξίζει τον κόπο να δούμε από κοντά
τι σημαίνει η άποψη που υποστηρίζουμε εδώ, σύμφωνα με την οποία οι δύο
συγκυβερνήτες του τόπου μας, Σαμαράς και Βενιζέλος, οδηγούν την κοινωνία
μας στη μεταπολεμική κοσμο-εικόνα της, αντί να επιχειρήσουν, έστω σε
γενικά πλαίσια, να χαράξουν διαφυγές εξόδου από το κλειστό σύστημα των
πολιτικών πρακτικών τους.
Ολοι αναρωτιούνται πώς και γιατί οι Σαμαράς και Βενιζέλος
επεξεργάστηκαν (άραγε έχουμε γι’ αυτό κάτι ως «φωνή» και ως «γραφή»; –
κατά τον Derrida) ένα πρόγραμμα «σωτηρίας της χώρας», το οποίο δεν είναι
άλλο από το σχέδιο «σωτηρίας της χώρας που εφαρμόζει η τρόικα». Οταν ο
Παπαδόπουλος της δικτατορίας (1967-1974) καλούσε τους πολίτες να τον
υποστηρίξουν, έλεγε ότι προωθεί ένα σχέδιο «σωτηρίας της χώρας» απέναντι
στον αόρατο εχθρό που ήταν ο κομμουνισμός. Στις μέρες μας όλοι μας λέμε
ότι ο κομμουνισμός μετά το 1989 αποτελεί ιστορικό παρελθόν. Και όμως οι
Σαμαράς και Βενιζέλος έχουν εκπονήσει ένα νέο σχέδιο «σωτηρίας της
χώρας». Ποιος είναι ο εχθρός; Γιατί άραγε πρέπει η συνείδησή μας, το
πνεύμα μας και η κριτική σκέψη να υποταχθούν στο πολιτικό δόγμα των
Σαμαρά και Βενιζέλου; Οι δύο αυτοί πολιτικοί δεν μπορούν πια να
«κυβερνήσουν», επειδή ακριβώς ακροβατούν στα όρια της ακυβερνησίας.
Είναι οι ακροβάτες σε μια ακυβέρνητη χώρα και κοινωνία.
Στον βαθμό που η συγκυβέρνηση (Ν.Δ. – ΠΑΣΟΚ) επικαλείται τη «σωτηρία
της χώρας» ως νομιμοποιητικό θεμέλιο της πολιτικής της, αυτοκαταργείται.
Και κανείς, τελικά, δεν τρέφει ψευδαισθήσεις. Οι Σαμαράς και Βενιζέλος,
ως πολιτικές ατομικότητες, απέτυχαν (δεν έχουν καμία σχέση με την
ιδεολογία και την πολιτική των κομμάτων τους), αλλά και ως σχεδιαστές
ακόμη μιας μεταπολεμικής ιδεολογίας «σωτηρίας της χώρας» δεν έχουν
μέλλον. Το εκάστοτε σχέδιο «σωτηρίας της χώρας» έχει ένα κριτήριο: «ο
λύκος στα πρόβατά του». Το λαϊκό αυτό κριτήριο δεν μπορεί να εξαργυρωθεί
με καμία ιδεολογία. Η ελληνική κοινωνία βιώνει μια εξωτερικά δύσκολη
φάση στην ιστορική προοπτική της, αλλά δεν επιτρέπει σε κανέναν πολιτικό
να παίζει με την κοινωνική και πραγματολογική δυναμική της.
……………………………………………………………………………………………………….
* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου