Ζημιές άνω του €1 τρισ. σε ευρω-τράπεζες

http://www.euro2day.gr

του Wolfgang Münchau

 

Ο αριθμός και οι κλίμακες των συνεχόμενων κρίσεων που έπληξαν τις ευρω-τράπεζες τα τελευταία χρόνια, αρκούν για να αποδείξουν ότι οι κρυμμένες ζημίες είναι πολύ μεγαλύτερες από τις εκτιμήσεις. Τα ποσά που «βγάζει» ο W. Münchau.

 

Ήταν μια ακόμη από εκείνες τις μεταμεσονύκτιες συμφωνίες, οι οποίες είναι νομικά επιτηδευμένες, αλλά οικονομικά άσχετες. Οι υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης συμφώνησαν την περασμένη εβδομάδα ότι το ταμείο διασώσεων European Stability Mechanism (ESM) θα διαθέσει 60 δισ. ευρώ από τα 500 δισ. ευρώ που είναι το συνολικό πιστωτικό όριο, για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών της ευρωζώνης. Σαν να μην έφτανε αυτό, τα υπόλοιπα χρήματα για την ανακεφαλαιοποίηση θα προέλθουν από τις εθνικές κυβερνήσεις ή από την υποχρεωτική συμμετοχή επενδυτών και καταθετών (bail in).

Οπότε πόση ανακεφαλαιοποίηση να περιμένουμε; Η γαλλική εφημερίδα Les Echos την περασμένη εβδομάδα έκανε μια εκτίμηση για τα συνολικά ενεργητικά των επισφαλών τραπεζών που έχουν δημιουργηθεί για να απορροφήσουν τις ζημιές από το στεγαστικό κραχ και την αμερικανική πιστωτική κρίση. Αυτή η εκτίμηση και μόνο ξεπερνά το 1 τρισ. ευρώ, αν και περιλαμβάνει και την Βρετανία. Το πόσα από αυτά τα ενεργητικά είναι πράγματι «πνιγμένα» δεν προσδιορίζονται πουθενά με ασφάλεια. Είναι όμως βέβαιο ότι πολλά από αυτά θα καταλήξουν χωρίς καμία αξία.

Αυτή η εκτίμηση αφορά μόνο τις επισφαλείς τράπεζες. Θα πρέπει να προστεθούν οι πραγματικές και κρυμμένες ζημίες στο υπόλοιπο τραπεζικό σύστημα. Δεν ξέρουμε πόσες μπορούν να είναι, αφού οι κρυμμένες ζημιές είναι, εξ ορισμού, κρυμμένες. Για να καλύψουν μια ζημιά οι τράπεζες χρησιμοποιούν διάφορα τρικ όπως την πρακτική «προσποίηση και επέκταση», όπου αποφασίζουν να ανανεώσουν ένα μη εξυπηρετούμενο δάνειο, το οποίο τεχνικώς γίνεται «καλό» από την ώρα που υπογράφεται το νέο δάνειο και άρα ο δανειολήπτης "τεχνικά" δεν έχει κάνει στάση πληρωμής.

Ο λόγος που πιστεύω ότι το μέγεθος των κρυμμένων ζημιών στους τραπεζικούς ισολογισμούς είναι εντέλει πολύ μεγαλύτερος, είναι ο αυξανόμενος αριθμός και η κλίμακα των συνεχόμενων κρίσεων κατά τις οποίες οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχασαν λεφτά τα τελευταία χρόνια: Η αμερικανική κρίση subprime, η στεγαστική κρίση στην ευρωζώνη, η αναδιάθρωση του ελληνικού χρέους, το κλείσιμο των κυπριακών τραπεζών και η βραχεία και κάθετη ύφεση του 2009 την οποία ακολούθησε η Μεγάλη Ύφεση του 2011-13, και η οποία δεν δείχνει να έχει τέλος στην νότια Ευρώπη.

Θα μπορούσε κάποιος να ελπίζει ότι μια αναθεώρηση της ποιότητας των ενεργητικών από την ΕΚΤ, που προβλέπεται για τον επόμενο χρόνο, θα αποκαλύψει την αλήθεια. Όμως αμφιβάλλω. Στο παρελθόν, οι ασκήσεις τραπεζικής διαφάνειας γίνονταν με πρόθεση να κρυφτεί η αλήθεια. Θυμάστε τα stress test του 2011; Ή τον προφανώς ανεξάρτητο έλεγχο του ισπανικού τραπεζικού συστήματος, που έβγαλε το πόρισμα ότι οι ισπανικές τράπεζες χρειάζονται ελάχιστα φρέσκα κεφάλαια;

Εκείνο που μου προκαλεί τις μεγαλύτερες αμφιβολίες σχετικά με την έρευνα της ΕΚΤ, είναι ότι δεν μπορώ να φανταστώ να καταλήξει η κεντρική τράπεζα σε έναν αριθμό που είναι μεγαλύτερος από το διαθέσιμο κεφάλαιο.

Οπότε, αντί να περιμένει αυτές τις εκτιμήσεις, ιδού μια γρήγορη και πονηρή, πρόχειρη άσκηση. Ενέχει ένα περιθώριο λάθους που είναι περίπου στο μέγεθος της ιταλικής οικονομίας, αλλά πάντως παράγει μια τάξη μεγέθους πάνω στην οποία μπορούν να γίνουν υπολογισμοί για το πρόβλημα.

Ο συνολικός ισολογισμός του νομισματικού και χρηματοπιστωτικού τομέα στην ευρωζώνη ήταν 26,7 τρισ. ευρώ φέτος τον Απρίλιο. Πόσο από αυτό είναι «βουλιαγμένο»; Στην Ιρλανδία, οι 10 μεγαλύτερες τράπεζες είχαν ζημίες που αντιστοιχούσαν στο 10% του συνόλου του τραπεζικού ενεργητικού της χώρας. Οι συνολικές ζημίες θα είναι μεγαλύτερες. Στην Ελλάδα οι επισφάλειες ανέρχονται στο 24% των συνολικών ενεργητικών. Η κεντρική τράπεζα της Σλοβενίας πρόσφατα υπολόγισε ότι οι ζημίες ανέρχονται στο 18,3%. Στην Ισπανία και την Πορτογαλία, οι αναγνωρισμένες ζημίες είναι ήδη πάνω από 10% και τα μεγέθη είναι σχεδόν σίγουρα μεγαλύτερα. Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια αυξάνονται επίσης ταχύτατα στην Ιταλία.

Η Γερμανία είναι ενδιαφέρουσα περίπτωση. Το γερμανικό τραπεζικό σύστημα δείχνει υγιές με την πρώτη ματιά. Οπωσδήποτε πληροί την υποχρέωση να παρέχει στον ιδιωτικό τομέα δάνεια με χαμηλά επιτόκια. Αλλά και πάλι, δύσκολα θα αποδεχτώ ότι το γερμανικό τραπεζικό σύστημα είναι υγιέστατο. Στην χώρα υπάρχουν μεγάλα πλεονάσματα τρεχουσών συναλλαγών επί μια δεκαετία –σήμερα κινούνται στο 6% περίπου του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι οι γερμανικές τράπεζες λογικά συγκεντρώνουν τεράστια αποθέματα ξένων χρεογράφων- ένα μεγάλο, αλλά άγνωστο, ποσοστό των οποίων, πιθανότατα θα χρεοκοπήσουν, ειδικά αν το βασικό εργαλείο επίλυσης της κρίσης αποδειχθεί η υποχρεωτική συμμετοχή των επενδυτών.

Από μόνες τους, οι «κακές» επισφαλείς τράπεζες απαρτίζουν το 5% των τραπεζικών ενεργητικών της ευρωζώνης. Αν προσθέσουμε ένα 5% ακόμη από τις κρυμμένες ζημίες, τις απώλειες που ακόμη παράγει η διπλή ύφεση και τις μελλοντικές ζημίες από την υποχρεωτική συμμετοχή των επενδυτών, φτάνουμε στα 2,6 τρισ. ευρώ.

Δεν θα γίνουν όλες αυτές οι ζημίες «καλές» μέσω της ανακεφαλαίωσης. Ορισμένες τράπεζες μπορεί να έχουν κάποια κεφαλαιακά αποθέματα. Άλλες τράπεζες μπορεί να κλείσουν. Ετσι όμως απλώς θα περάσουν οι ζημίες από την μια άκρη του τραπεζικού συστήματος στην άλλη.

Ας υποθέσουμε τώρα ότι η υπόθεσή μου είναι εντελώς εσφαλμένη και αφαιρέστε το μέγεθος της ιταλικής οικονομίας στο «περιθώριο» λάθους. Και πάλι έχουμε 1 τρισ. ευρώ. Με τέτοιους ογκους μεγεθών, δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν το ESM θα συνεισφέρει 60 δισ. ευρώ, 80 δισ. ευρώ ή τίποτα. Οι εθνικές κυβερνήσεις της Ευρώπης είναι εμφανώς ανίκανες και απρόθυμες να καλύψουν το κενό. Και χωρίς τα κεφάλαια για την τραπεζική εκκαθάριση, δεν έχει σχεδόν καμία σημασία αν θα γίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή η αρχή που θα κάνει την δουλειά ή κάποιος άλλος.

Έτσι, το πιθανότερο αποτέλεσμα θα είναι μια μακρά περίοδος ρυθμιστικής ανοχής –μια επίσημη εκδοχή της τραπεζικής πρακτικής «προσποίηση και επέκταση». Προσποιούνται ότι δεν βλέπουν τις ζημίες και επεκτείνουν την κρίση.