Το «τέλος του μνημονίου» και άλλα παραμύθια

http://www.enet.gr

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΤΡΟΥΓΚΑΛΟΥ*
 

«Με τα 600 ευρώ που έχω πάνω μου να πληρώσεις το ΤΕΒΕ. Το ενοίκιο το πλήρωσα χθες. Κόρη μου, συγγνώμη, δεν άντεχα άλλο την ταλαιπωρία για ένα πιάτο φαΐ με αίμα. Να σπουδάσεις την κόρη μας και να μην την αφήσεις ποτέ μόνη». (Από το γράμμα που άφησε πενηντατετράχρονη που επιχείρησε να αυτοκτονήσει πηδώντας από τα τείχη του Ηρακλείου Κρήτης στις 13 Μαρτίου). 

Η άτυχη γυναίκα είχε στην τσέπη της εκατό ευρώ παραπάνω από όσα θα μοιραστούν, «με εντολή Σαμαρά», σε ενστόλους και «αναξιοπαθούντες». Οσο είναι αλήθεια ότι και ένα ευρώ να πάρεις όταν δεν έχεις τίποτα έχει σημασία, άλλο τόσο αλήθεια είναι ότι τα χρήματα αυτά δίνονται με τον πιο ανήθικο και πολιτικάντικο τρόπο, στο πλαίσιο της γνωστής παράδοσης ρουσφετιών και πατρωνίας του παλαιοκομματισμού. Οχι μόνο γιατί συγχρονίζονται με τις εκλογές, όσο γιατί σκοπό έχουν να ενισχύσουν ένα διπλό ψέμα: αφ' ενός την προσπάθεια αναβίωσης του success story, αφ' ετέρου το νέο παραμύθι, ότι τάχα η εποχή των μνημονίων τελειώνει.

 

Το πρώτο ψέμα έχει απέναντί του την αμείλικτη, ζοφερή πραγματικότητα που συμπυκνώνει η προμετωπίδα. Τις αυτοκτονίες, τη μαζική φυγή των καλύτερων νέων μυαλών στο εξωτερικό, την απόγνωση των ανέργων που μαζικά πλέον περιέρχονται στη μακροχρόνια, μη ανατρέψιμη ανεργία. Για αυτό και δεν έχει ελπίδα να πείσει, γι' αυτό δεν έχει μέλλον το νεοφιλελεύθερο πείραμα στον τόπο μας. Αυτά που απαιτούνται για την καπιταλιστική αναδιάρθρωση και τη μετάβαση στη νέου τύπου κοινωνία χωρίς κανένα κοινωνικό δικαίωμα είναι τόσο αιματηρά και αβάστακτα για το μεγαλύτερο τμήμα του ελληνικού λαού, ώστε να είναι αδύνατο να εφαρμοστούν στην πράξη. Ετσι έγινε η Ελλάδα ο αδύναμος κρίκος της νεοφιλελεύθερης Ευρώπης. 

Το θνησιγενές πλεόνασμα αποτελεί κλασικό παράδειγμα δημιουργικής λογιστικής, στο πλαίσιο της οποίας εκατομμύρια χρεών πέρασαν απ' ευθείας στο δημόσιο χρέος χωρίς να συνυπολογισθούν στο έλλειμμα, ενώ τα τεράστια ελλείμματα των ασφαλιστικών οργανισμών (που υπερβαίνουν τα τρία δισεκατομμύρια ευρώ) μεταμορφώθηκαν, με μαγικό τρόπο, σε «λευκή» από «μαύρη τρύπα». Σε κάθε περίπτωση, το αριθμητικό «επίτευγμα» του πλεονάσματος δεν οφείλεται στην αύξηση των εσόδων από την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, που αποτελεί το βασικό λόγο διόγκωσης των ελλειμμάτων, αλλά αποκλειστικά στις περικοπές μισθών, συντάξεων και τη διάλυση των υποδομών του κοινωνικού κράτους. Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι σε καμιά περίπτωση δεν αντανακλά βελτίωση των μεγεθών της πραγματικής οικονομίας. Το αντίθετο: οι εξαγωγές μας, για παράδειγμα, το 2013 ήταν λιγότερες από αυτές του 2012. 

Το νέο παραμύθι για το τέλος των μνημονίων προωθείται έντεχνα και ύπουλα από τα γνωστά συστημικά φερέφωνα. Τίποτα λιγότερο αληθινό: Ακόμη και εάν δεν υπάρξει και άλλο μνημόνιο (πράγμα ιδιαίτερα αμφίβολο), όσο παραμένουν στην εξουσία Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ, θα παραμένει αλώβητο όλο το πλέγμα των νόμων, Πράξεων Νομοθετικού Περιεχομένου και Πράξεων του Υπουργικού Συμβουλίου που μας επιβλήθηκαν στο πλαίσιο των προηγούμενων. 

Το παρασύνταγμα αυτό που κατάργησε, ανάμεσα σε άλλα, τις βασικότερες εγγυήσεις του εργατικού δικαίου, την ελευθερία των συλλογικών διαπραγματεύσεων, τον ελάχιστο νόμιμο μισθό, την αργία της Κυριακής, τη δωρεάν υγεία, αποτελεί ένα πλήρες πρόγραμμα συμπυκνωμένου νεοφιλελευθερισμού, με χαρακτηριστικά γνωστά: 

* Συμπίεση του μισθολογικού κόστους και απορρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας, με σκοπό τη μεγιστοποίηση της ιδιωτικής κερδοφορίας. 

* Μαζική μεταφορά πόρων από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα, μέσω ιδιωτικοποιήσεων των δημοσίων επιχειρήσεων και δημοσιοποίηση των ζημιών των τραπεζών. 

* Μονεταριστική πολιτική λιτότητας με έμφαση στη δραματική μείωση των δημοσίων δαπανών, ιδίως των κοινωνικών. 

Τίποτα από αυτά δεν θα αλλάξει, όσο κυβερνούν ο κύριος Σαμαράς και ο κύριος Βενιζέλος. Και αυτό γιατί το δίλημμα «μνημόνιο-αντιμνημόνιο» δεν αποτελεί παρά μετάφραση στα καθ' ημάς της κυρίαρχης σήμερα αντίθεσης στην Ευρώπη: νεοφιλελευθερισμός ή κοινωνικό κράτος.

Την απάντηση στο δίλημμα αυτό θα πρέπει να δώσουμε με τον ηχηρότερο τρόπο στις επικείμενες εκλογές. 

*Καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου