Άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για το νέο κούρεμα του δημόσιου χρέους (Επίκαιρα, 13-19 Ιουνίου 2013)

21/6/2013

 

Βαριά εκτεθειμένη είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά τις κατηγορίες που δημόσια διατύπωσε το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο για τα λάθη που έγιναν στο ελληνικό πρόγραμμα «διάσωσης». Στην έκθεσή του, έκτασης 51 σελίδων, που δόθηκε στη δημοσιότητα την Τετάρτη 5 Ιουνίου φέρνοντας σε πολύ άσχημη θέση τις Βρυξέλλες, επίσημα πλέον υποστηρίζει ότι το κούρεμα του δημόσιου χρέους έπρεπε να είχε γίνει νωρίτερα και όχι τον Μάρτιο του 2012, όπως επέβαλλε το ευρωπαϊκό κέντρο, προς όφελος των τραπεζών, για να μην υποστούν δηλαδή ζημιές οι ευρωπαϊκές τράπεζες που ήταν σημαντικά εκτεθειμένες στο ελληνικό δημόσιο χρέος. Έτσι αποδεικνύεται πλέον, και από τους πιστωτές, ότι το χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ του Μαΐου 2010 (όταν υπογράφτηκε το πρώτο Μνημόνιο, ως όρος για την πρώτη δανειακή σύμβαση), αν όχι νωρίτερα, και του Μαρτίου 2012 (όταν υλοποιήθηκε το κούρεμα και υπογράφτηκε το δεύτερο μνημόνιο ως όρος για την δεύτερη δανειακή σύμβαση) οι τράπεζες απλώς αγόραζαν χρόνο και ξεφορτώνονταν ελληνικά ομόλογα, έτσι ώστε το αναπόφευκτο κούρεμα να τις βρει με όσο το δυνατό λιγότερα ελληνικά ομόλογα στα χαρτοφυλάκια τους.

ΤΟΥ ΛΕΩΝΙΔΑ ΒΑΤΙΚΙΩΤΗ

Η απάντηση που έδωσε ο εκπρόσωπος του επιτρόπου Νομισματικών Υποθέσεων Όλι Ρεν (ότι «η έκθεση αγνοεί την αλληλοσύνδεση των κρατών μελών της ευρωζώνης» κι ό,τι τυχόν κούρεμα το 2010 «μπορεί να είχε θέσει σε κίνδυνο μια συστημική μετάδοση» της κρίσης) επιβεβαίωσε τις χειρότερες υποψίες: Πως η Ελλάδα θυσιάστηκε για να διασωθεί η ευρωζώνη. Ή, με άλλα λόγια, πως αντί της περιλάλητης επίδειξης αλληλεγγύης, η ευρωζώνη μετατράπηκε σε θηλιά που έπνιξε και συνεχίζει να πνίγει την ελληνική κοινωνία.

Οι ευθύνες του ΔΝΤ

Για το συνεχιζόμενο αυτό έγκλημα, ωστόσο, την ευθύνη την μοιράζονται από κοινού ΔΝΤ, ΕΕ και φυσικά οι ελληνικές κυβερνήσεις που συναίνεσαν στα Μνημόνια, αντί να προβούν σε στάση πληρωμών του δημόσιου χρέους χωρίς καμία συνεννόηση με τους πιστωτές. Το ΔΝΤ δηλαδή, δεν απαλλάσσεται των εγκληματικών του ευθυνών, επειδή στην περίπτωση της Ελλάδας βρέθηκε η ΕΕ (διαθέτοντας μάλιστα τα 2 από τα 3 μέλη της Τρόικας) που αποδείχθηκε σε βαθμό ακρότητας κυνική και πολύ πιο πιστός εκφραστής των συμφερόντων των τραπεζών. Οι ευθύνες του ΔΝΤ υπογραμμίζονται άλλωστε από το γεγονός ότι δεν εξέφρασε καμιά δημόσια αντίρρηση, τότε, στους στόχους που τέθηκαν κι απ’ το γεγονός επίσης ότι επανειλημμένες φορές στο παρελθόν έχει ενδυθεί τον μανδύα του μεταμελημένου, την ώρα της απόδοσης των ευθυνών για την κοινωνική γενοκτονία που ακολούθησε την εφαρμογή των πολιτικών του.

Αυτό ακριβώς έκανε για παράδειγμα μετά την αργεντίνικη τραγωδία, το 2004, στο πλαίσιο μιας έκθεσης αξιολόγησης που συντάχθηκε για την περίοδο 1991-2001 (The IMF and Argentina, Independent Evaluation Office) κι η οποία ως στόχο είχε, υποτίθεται, να διερευνήσει γιατί πήγαν όλα τόσα άσχημα… Διαβάζουμε λοιπόν απ’ αυτή την έκθεση, στην αναλυτική περίληψη που υπάρχει στις πρώτες σελίδες ότι «ελάχιστος ουσιαστικός διάλογος διεξήχθη με τις αρχές για το κατά πόσο η σύνδεση της συναλλαγματικής ισοτιμίας του πέσο με το δολάριο ήταν κατάλληλη για την Αργεντινή μεσοπρόθεσμα, ενώ το θέμα ελάχιστα αναλύθηκε στο ΔΝΤ». Αλήθεια, αν το ΔΝΤ έχει μάθει από τα λάθη του όπως κατά κόρον λεγόταν από πολλούς έλληνες δημοσιογράφους το 2010, κι αν η ομολογία και η διερεύνηση των σφαλμάτων δεν αποτελούν εκτόνωση της δημόσιας κατακραυγής, τότε θα άξιζε να μάθουμε ποια συζήτηση και ποια ανάλυση έγινε για τις επιπτώσεις από την ένταξη και παραμονή της Ελλάδας στην ευρωζώνη; Ποιες ήταν οι επιπτώσεις στο δημόσιο χρέος από την συμμετοχή της Ελλάδας στο κοινό νόμισμα; Το θέμα αναλύθηκε στο ΔΝΤ;

Πίνακας Ι

Πορεία ελληνικού δημόσιου χρέους (ως % του ΑΕΠ)

2008     2009     2010     2011     2012     2013*   2014*

112,9    129,7    148,3    170,3    156,9    175,8    174,2

*: Πρόβλεψη
Πηγή: Greece: Third Review Under the Extended Arrangement Under the Extended Fund Facility, 20 May 2013.

Παρότι η αποκάλυψη του ΔΝΤ περιέχει στοιχεία αλήθειας, η δημοσιοποίησή της την συγκεκριμένη περίοδο δεν στερείται σκοπιμοτήτων. Συγκεκριμένα, η ανακίνηση του θέματος για τους όρους της ελληνικής «διάσωσης» από τον μισητό διεθνή οργανισμό σχετίζεται με την συζήτηση που έχει ανοίξει ανεπίσημα αλλά μεθοδικά για το επικείμενο νέο κούρεμα του δημόσιου χρέους, που αποτελεί αδήριτη αναγκαιότητα για τον απλό λόγο ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος, 3 χρόνια μετά το ξεκίνημα της επιχείρησης «διάσωσής» μας, κινείται σε ανεξέλεγκτη τροχιά. Όπως ανάγλυφα αποτυπώνεται στον Πίνακα Ι που παραθέτουμε, παρότι προηγήθηκε μία μεγάλη, γιγαντιαίων συγκριμένα διαστάσεων, αναδιάρθρωση (Μάρτιος 2012) και δύο μικρές (Μάρτιος 2011 και Νοέμβριος 2012), πάντα με ευθύνη των πιστωτών, το δημόσιο χρέος το 2013 θα είναι σχεδόν 50% πάνω από τα επίπεδα που βρισκόταν πριν ξεκινήσει η «διάσωσή» μας… Εν είδει παρενθέσεως δεν μπορούμε να μη σχολιάσουμε την προκλητική σιωπή με την οποία τα ΜΜΕ αντιμετωπίζουν την παταγώδη αποτυχία των πιστωτών και των Μνημονιακών κυβερνήσεων να χειριστούν το δημόσιο χρέος, που πλέον χρεώνονται την μεγαλύτερη αύξησή του στην πρόσφατη ελληνική ιστορία. Αρκεί να σκεφτούμε τι επιθέσεις στον «λαϊκισμό» θα εξαπέλυαν αν τυχόν κι αυτή η έκρηξη είχε σημειωθεί σε μια περίοδο που αυξήθηκε ο αριθμός των δημόσιων υπαλλήλων ή είχαν δοθεί αυξήσεις σε συνταξιούχους… Σε αυτό το ναρκοπέδιο, οι διαβεβαιώσεις πως το 2020 το δημόσιο χρέος θα μειωθεί στο 124% του ΑΕΠ (εκεί δηλαδή σχεδόν που το παρέλαβε ο Γ. Παπανδρέου τον Οκτώβριο του 2009) μάλλον μειδιάματα προκαλούν και απορία για το ποιός θα έχει ζήσει μέχρι τότε να γιορτάσει περιχαρής τον σπουδαίο «εθνικό» θρίαμβο.

Πίνακας ΙΙ

Σύνθεση ελληνικού δημόσιου χρέους

2010                 2011                 2012                 2013

Ομόλογα                         83,9%               73%                  34,8%               31,3%

Δάνεια Μηχανισμού Στήριξης
                                      
                                         9,7%                 20,6%               56,5%              61,4%

Επεξεργασία: Επίκαιρα. Στοιχεία: Βουλή των Ελλήνων, γραφείο προϋπολογισμού του κράτους, Τριμηνιαία έκθεση, Ιανουάριος – Μάρτιος 2013

Κατά συνέπεια, μια νέα αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους είναι θέμα χρόνου. Αυτή τη φορά όμως η μείωσή του δεν θα είναι τόσο εύκολη υπόθεση. Αρκεί να ρίξουμε μια ματιά στη σύνθεσή του, όπως την παραθέτουμε στον Πίνακα ΙΙ, όπου φαίνονται πεντακάθαρα τα αγκάθια που συνοδεύουν οποιαδήποτε προσπάθεια αναδιάρθρωσής του, μετά το PSI. Κι αυτό συμβαίνει επειδή πλέον το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού χρέους το οφείλουμε στους «επίσημους» λεγόμενους πιστωτές όπου συμπεριλαμβάνονται τα κράτη μέλη της ευρωζώνης, το ΔΝΤ, κ.α. Δεν είναι δηλαδή κυρίως ομολογιακό το χρέος μας, από τη στιγμή που Ευρωζώνη και ΔΝΤ επέλεξαν να κρατικοποιήσουν επί της ουσίας το ελληνικό χρέος για να σώσουν τις τράπεζες που κατά βάση κατείχαν τα ελληνικά ομόλογα.

Και κατάσχεση καταθέσεων;

Το ερώτημα όμως τώρα είναι ποιος θα πληρώσει τη νέα αναδιάρθρωση. Ποιανού χρέη δηλαδή θα κουρευτούν: του ΔΝΤ, των κρατών μελών της ευρωζώνης, της ΕΚΤ; Εδώ προφανώς κάθε πιστωτής θέλει να υποστεί τις λιγότερες ή και καθόλου απώλειες και πετάει το «μπαλάκι» του κόστους της αναδιάρθρωσης στον άλλο πιστωτή. Η επίθεση του ΔΝΤ στην ΕΕ ανοίγει επιθετικά τη συζήτηση, που στην από δω μεριά του Ατλαντικού εξακολουθεί να διεξάγεται κεκλεισμένων των θυρών κι εν αγνοία των άμεσα ενδιαφερομένων, των ελλήνων πολιτών. Δηλώσεις δε όπως του Βόλφγκανγκ Σόιμπλε σχετικά με την αναδιάρθρωση («δεν υπάρχει καμιά δέσμευση από πλευράς της ευρωζώνης») ή του Όλι Ρεν («η νέα ανακούφιση του ελληνικού χρέους δεν είναι στην ατζέντα») το μόνο που υπογραμμίζουν είναι την απροθυμία τους να ανοίξουν την συζήτηση με όρους δημόσιου διαλόγου, ξεκαθαρίζοντας έτσι πως και η επόμενη αναδιάρθρωση θα διεξαχθεί με όρους πιστωτών. Τα αποτελέσματά της επομένως δεν θα απέχουν σημαντικά απ’ αυτά των τριών προηγούμενων, όπως και το τίμημα που θα είναι ακόμη πιο απεχθές για την κοινωνία, μιας κι αυτή τη φορά θεωρείται πάρα πάνω από πιθανή κι η κατάσχεση των τραπεζικών καταθέσεων, όπως έγινε στην Κύπρο.