Τράπεζες: τα σαπρόφυτα σε ρόλο τιμωρού (Unfollow, Φεβρουάριος 2014)

ΠΑΡΑ ΤΗΝ ΠΑΤΑΓΩΔΗ ΑΠΟΤΥΧΙΑ ΤΩΝ ΤΡΑΠΕΖΙΤΩΝ ΝΑ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΟΥΝ ΤΑ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥ ΤΟΥΣ ΠΟΥ ΩΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΕΙΧΕ ΤΗΝ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΟΥΣ, ΤΩΡΑ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΝΑ ΔΩΣΟΥΝ ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΜΟΡΦΗ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΟΠΩΣ  ΑΝΑΔΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΤΑΧΤΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ.

Λεωνίδας Βατικιώτης

Σκέτη κοροϊδία είναι οι συνεχείς εκκλήσεις του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά και του υπουργού Ανάπτυξης (κατ’ ευφημισμό το τελευταίο) Κ. Χατζηδάκη προς τις τράπεζες να ανοίξουν τις στρόφιγγες των δανείων και να ρίξουν ρευστό στην πραγματική οικονομία, ώστε να γίνει η πολυπόθητη επανεκκίνηση και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας. Αντίθετα με τις προσδοκίες που καλλιεργούν, ώστε να εμφανίσουν κοινωνικά επωφελή την χρηματοδότησή τους με ποσά που ξεπερνούν την αξία ενός ΑΕΠ από το 2008, η πραγματικότητα είναι πως οι τράπεζες θα συνεχίσουν να αποτελούν μαύρη τρύπα για την οικονομία και να επιβιώνουν σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού και των δημόσιων πόρων. Ακόμη χειρότερα, από την στιγμή που εγκαίρως (όταν δηλαδή κατέρρεαν), δεν κρατικοποιήθηκαν κι ακολουθήθηκε η οδός που επιλέγηκε σε ΗΠΑ, Αγγλία και την υπόλοιπη ΕΕ (της στήριξής τους με δημόσιο χρήμα) τώρα, αυτές ακριβώς οι τράπεζες που αποτελούν υπόδειγμα αποτυχημένης επιχείρησης έρχονται να καθοδηγήσουν την αναδιάρθρωση και στην υπόλοιπη οικονομία, οδηγώντας χιλιάδες επιχειρήσεις στην χρεοκοπία.

Το σημαντικότερο ωστόσο είναι ό,τι τα 233 δισ. ευρώ που έχουν μέχρι στιγμής καταβροχθίσει οι τράπεζες δεν τους φτάνουν! Πριν περάσουμε στη συζήτηση για το τι θα δώσουν και πώς οι τράπεζες στην οικονομία, αξίζει να κρατήσουμε τις δηλώσεις του ίδιου του διοικητή της κεντρικής τράπεζας, Γ. Προβόπουλου κατά τη διάρκεια κατάθεσής του σε κοινοβουλευτική επιτροπή στα μέσα Ιανουαρίου, ότι οι 4 συστημικές τράπεζες (Άλφα, Εθνική, Πειραιώς και Γιούρομπανκ) θα χρειαστούν και νέα ανακεφαλαιοποίηση, που θα απαιτήσει επιπλέον κεφάλαια από τα 43 δισ. ευρώ που απορρόφησαν μετά το PSI. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για μια παταγώδη, κραυγαλέα αποτυχία που έρχεται να προστεθεί στα χωρίς προηγούμενο σκάνδαλα που συνόδευσαν την ανακεφαλαιοποίηση τους, μέχρι τώρα. Εξ αυτών ξεχωρίζουμε: Την εντελώς αυθαίρετη και με αδιαφανή κριτήρια επιλογή της Γιούρομπανκ να συμπεριληφθεί στο ολιγομελές και κλειστό κλαμπ των συστημικών τραπεζών. Το εξ ίσου αυθαίρετο όριο του 10% ως στόχο των περυσινών αυξήσεων μετοχικού κεφαλαίου, για να συνεχίσουν οι πρώην ιδιοκτήτες, να έχουν τον έλεγχο των τραπεζών. Την θυσία της Αγροτικής και του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου στον βωμό της Πειραιώς και της Γιούρομπανκ με αποτέλεσμα όχι μόνο να αιμοδοτούνται δύο κλινικά νεκρές τράπεζες με φρέσκο αίμα αλλά και να εγκαταλείπεται οριστικά κάθε πιθανότητα δημιουργίας ενός δημόσιου πυλώνα στο χρηματοπιστωτικό σύστημα που να μπορεί να αναλάβει την χρηματοδότηση των δημόσιων επενδύσεων, όπως για παράδειγμα συμβαίνει στην Γερμανία.

ΠΩΣ ΝΑ ΧΑΣΕΤΕ 25 ΔΙΣ. ΕΥΡΩ ΣΕ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ

Τα σκάνδαλα που έχουν μέχρι στιγμής σημαδέψει την αναμόρφωση του τραπεζικού συστήματος υπό τις οδηγίες του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας που είναι όργανο της Τρόικας θα συμπληρωθούν με ένα επιπλέον που σχετίζονται με την επαναϊδιωτικοποίηση των τεσσάρων συστημικών τραπεζών οι οποίες μέχρι στιγμής ελέγχονται επισήμως από το ΤΧΣ. Ειδικότερα το μερίδιο που ελέγχει το ΤΧΣ ανέρχεται στο 81,01% του μετοχικού κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς, 83,71% της Άλφα, 84,35% της Εθνικής και 93,55% της τράπεζας που κατείχε ο Σπ. Λάτσης. Πρόκειται για την διαδικασία επιστροφής τους και τυπικά πλέον στους αρχικούς τους ιδιοκτήτες, η οποία όμως είναι πολύ πιθανό να γίνει με τέτοιους όρους ώστε το ελληνικό δημόσιο να χάσει οριστικά και δια παντός γύρω στα 25 δισ. ευρώ. Ενώ δηλαδή υποτίθεται ότι αυτά τα 43 δισ. κάποια στιγμή θα επέστρεφαν στο δημόσιο, ο κίνδυνος είναι να επιτραπεί η πώληση των μετοχών τους σε χαμηλές τιμές (πχ τις τιμές που έχουν διαμορφωθεί στο χρηματιστήριο), ώστε να χαθούν 20 έως και 25 δισ. ευρώ. Χρήματα, τα οποία προφανώς ο ελληνικός λαός θα πρέπει να αποπληρώσει στους πιστωτές! Στην περίπτωση της Γιούρομπανκ που στοίχισε στο ελληνικό δημόσιο 10,5 δισ. ευρώ (εκ των οποίων τα 5,8 αφορούσαν την ανακεφαλαιοποίηση) ο κίνδυνος έγκειται στην αλλαγή του νόμου ώστε να επιτραπεί η πώλησή της με βάση τα πολύ χαμηλά επίπεδα που έχει φτάσει η τιμή της μετοχής της (0,58 ευρώ) όταν με βάση τις ενέσεις ρευστότητας του δημοσίου, η μετοχή της αξίζει 1,54 ευρώ. Ο εκβιασμός που ασκείται έχει την εξής μορφή: Έστω και σε αυτά τα χαμηλά επίπεδα το δημόσιο κάτι θα πάρει πίσω. Αν, αντίθετα, επιλέξετε το «όλα ή τίποτε» τότε το δημόσιο θα χάσει όλα τα λεφτά που έχει ήδη πληρώσει!

Η κυβέρνηση φαίνεται αποφασισμένη να κλείσει γρήγορα το ακανθώδες αυτό θέμα, (όπως και άλλα καυτά θέματα που σχετίζονται με ιδιωτικοποιήσεις, πχ Ελληνικό) υπό το φόβο των εκλογών.

Η θέση των τραπεζών, παρότι έχουν στραγγίσει τον προϋπολογισμό, είναι ακόμη πιο δεινή αν λάβουμε υπ’ όψη μας δύο επιπλέον παράγοντες. Ο πρώτος σχετίζεται με τα κόκκινα δάνεια. Πρόσφατη εκτίμηση της PwC ανεβάζει το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων στο εφιαλτικό ποσοστό του 40%, που αντιστοιχεί σε 88 δισ. ευρώ. Μόνο και μόνο για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης να αναφερθεί πως το 2010 τα μη εξυπηρετούμενα ανέρχονταν στο 10% του δανειακού χαρτοφυλακίου, ενώ το 2008 στο 5%. Πρόκειται επομένως για ακραία κατάσταση, που ενδεχομένως να δικαιολογεί και την δυστοκία της Τρόικας να δώσει στη δημοσιότητα τα στοιχεία από την δεύτερη διαγνωστική εξέταση της Μπλακρόκ, που έχει ολοκληρωθεί από τον Δεκέμβρη. Οι αιτίες ωστόσο δεν σχετίζονται μόνο με την επιδείνωση του οικονομικού κλίματος, που οδηγεί επιχειρήσεις και νοικοκυριά σε παύση πληρωμών λόγω ανάγκης. Η περίπτωση του Ταχυδρομικού Ταμιευτηρίου με τα θαλασσοδάνεια ύψους 400 εκ. ευρώ για την περίοδο 2006-2009, ενδέχεται να είναι μόνο η κορυφή του παγοβούνου. Δηλαδή, εκτός του οπτικού μας πεδίου να εξακολουθούν να παραμένουν δάνεια δεκάδων δισ. ευρώ που δίνονταν από τα γκόλντεν μπόις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ αφειδώς και χωρίς εγγυήσεις, κατά παράβαση κάθε κανόνα, σε κολλητούς και επιχειρήσεις.

ΑΔΕΙΑΖΟΥΝ ΟΙ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟΙ ΚΑΤΑΘΕΣΕΩΝ

Ο δεύτερος παράγοντας που επιδεινώνει την θέση των τραπεζών σχετίζεται με την μείωση των καταθέσεων. Σύμφωνα με δηλώσεις του Γ. Προβόπουλου από τα τέλη του 2009 μέχρι τον Ιούνιο του 2012 μειώθηκαν κατά περισσότερο από 90 δισ. ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με το ένα τρίτο της καταθετικής βάσης. Οι εξελίξεις δε, έκτοτε δεν προφέρουν καμία αισιοδοξία για επιστροφή στις παλιές καλές ημέρες γιατί το κλίμα ιδεολογικής τρομοκρατίας για πιθανή έξοδο από το ευρώ μπορεί να έχει υποχωρήσει, από την άλλη όμως η καθημερινή τρομοκρατία των φόρων και της αδεκαρίας, λόγω ανεργίας και μείωσης στους μισθούς, αδειάζει συστηματικά τους τραπεζικούς λογαριασμούς.

Ως αποτέλεσμα λοιπόν πρώτο, της λιτότητας, δεύτερο, της διαφθοράς ΠΑΣΟΚων και Δεξιών που από κοινού με τα γκόλτεν μπόις χάριζαν τα λεφτά από τις καταθέσεις ανυποψίαστων ανθρώπων σε κολλητούς τους, και τρίτο της ανακεφαλαιοποίησης που προκρίθηκε, αντί της κρατικοποίησής τους χωρίς καμία αποζημίωση (όπως το έκανε η Ισλανδία), οι τράπεζες εξακολουθούν να στηρίζονται σε πήλινα πόδια, παρά τα εκατοντάδες δισεκατομμύρια που έχουν απορροφήσει. Για να μην δημιουργούνται αυταπάτες, να τονίσουμε ότι δεν πρόκειται για ελληνική εξαίρεση. Σε όλη την ΕΕ συμβαίνει το ίδιο. Ενδεικτικά, με βάση έρευνας γερμανικής εφημερίδας που διεξήχθη σε 109 από τις 128 συστημικές ευρωπαϊκές τράπεζες, μόνο αυτές χρειάζονται 770 δισ. επιπλέον κεφάλαια για να πληρούν τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας. Το πρόβλημα μάλιστα δεν αντιμετωπίζεται μόνο στην περιφέρεια της ευρωζώνης, που αποτέλεσε το επίκεντρο της κρίσης. Τεράστιο πρόβλημα αντιμετωπίζουν οι γερμανικές τράπεζες, που χρειάζονται 200 δισ., με το πρόβλημα να εντοπίζεται στις κρατιδιακές, όπως και οι γαλλικές που χρειάζονται 285 δισ. Ο γαλλογερμανικός άξονας επομένως χρειάζεται το 63% των νέων κεφαλαίων.

ΚΟΛΛΙΓΟΥΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ Η ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Επιστρέφοντας στα οικεία κακά, στο συγκεκριμένο περιβάλλον συνιστά πρόκληση οι τραπεζίτες να κουνούν το δάχτυλο στην κοινωνία, υποδεικνύοντας τι πρέπει να γίνει από δω και πέρα, όπως έκαναν ο Γ. Προβόπουλος και ο Μ. Σάλλας, επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας και της Τράπεζας Πειραιώς αντίστοιχα, στο πλαίσιο εκδήλωσης του ΣΕΒ στις 15 Ιανουαρίου. Ο πρώτος, που φέρει τεράστια ευθύνη για το non-stop πάρτι που συνέβαινε στις τράπεζες επί χρόνια, συνέστησε στις επιχειρήσεις να συνάψουν ομολογιακά δάνεια, αν επιθυμούν χρηματοδότηση. Ο πρόεδρος της Πειραιώς ανακοίνωσε ότι η τράπεζά του θα μεταφέρει στον ιδιωτικό τομέα την εμπειρία που αποκόμισε τον προηγούμενο χρόνο μέσω της συμβολαιακής γεωργίας. Ειδικότερα αξιοποιώντας την δικτύωση της Αγροτικής τράπεζας, σύναψε χιλιάδες συμβόλαια με παραγωγούς αγροτικών προϊόντων (εξαγώγιμων κυρίως ειδών, όπως ροδάκινα, καπνά, βαμβάκι, ενεργειακά φυτά, κ.α.) στους οποίους προσέφερε χρηματοδότηση κατά την έναρξη της καλλιεργητικής περιόδου με αντίτιμο την απορρόφηση της παραγωγής σε προσυμφωνημένες τιμές. Περιττό να ειπωθεί ότι ο Σάλλας νεκρανάστησε την δουλοπαροικία. Οι παραγωγοί που έδεσε στο άρμα του, μετατράπηκαν σε κολίγους, γιατί μπορεί να εξασφάλισαν την διάθεση της παραγωγής, αλλά τα επιτόκια με τα οποία δανείζονται είναι κάθε άλλο παρά επωφελή, ενώ από τις πρώτες ύλες μέχρι το που θα κατευθυνθεί η παραγωγή τους, όλα τα αποφασίζει η Πειραιώς. Πρόκειται για ένα ασυνήθιστο στην έκτασή του πείραμα που προλεταριοποιεί μαζικά τους αγρότες, μέσω δεσμευτικών συμβολαίων, την ίδια ώρα που πετυχαίνει την συγκέντρωση της αγροτικής παραγωγής υπό κεντρικό σχεδιασμό. Μετά τα Σοβχόζ και τα Κολχόζ μάς ήρθαν τα Πειρχόζ…

Αυτήν ακριβώς την εμπειρία θα μεταφέρει η Πειραιώς και στις χιλιάδες επιχειρήσεις που της οφείλουν δάνεια. Το σχέδιο λέγεται συμβολαιακή τραπεζική, όπως το χαρακτήρισε ο ίδιος ο Μ. Σάλλας. Στην εξέλιξή του, η τράπεζα θα πάψει να είναι παθητικός και εξωτερικός συνεργάτης της επιχείρησης και όλο και περισσότερο θα εμπλέκεται στον πυρήνα της επιχειρηματικής δραστηριότητας κάθε εταιρείας, έχοντας άποψη για την παραγωγή, την πολιτική προσωπικού, και σε ένα υψηλότερο επίπεδο προάγοντας εξαγορές και συγχωνεύσεις ομοειδών ή χρεοκοπημένων επί της ουσίας επιχειρήσεων. Ευρύτερα, αυτό που διαφαίνεται είναι πως οι (αποδεδειγμένα αποτυχημένοι ως επιχειρηματίες και επικίνδυνοι για το κοινωνικό σύνολο!) τραπεζίτες θα επιχειρήσουν να  καθοδηγήσουν την υπό εξέλιξη ανασυγκρότηση του ελληνικού καπιταλισμού, επιταχύνοντας τις διαδικασίες εκκαθάρισης τμημάτων του κεφαλαίου που είτε είναι απαρχαιωμένα ή δεν μπορούν να αξιοποιηθούν υπό τους υπάρχοντες όρους. Τα αποτελέσματα για το σύνολο θα είναι καταστροφικά. Αρκεί να αναλογιστούμε για παράδειγμα τις επιπτώσεις στην σύνδεση των νησιών με την ηπειρωτική Ελλάδα, την απασχόληση και την διατροφική επάρκεια που θα σημάνει ο ξαφνικός θάνατος της ακτοπλοΐας, της κλωστοϋφαντουργίας και των ιχθυοκαλλιεργειών, τριών κλάδων που έχουν χρόνια αρνητικά αποτελέσματα, όπως υπέδειξε ο ίδιος ο πρόεδρος της Πειραιώς!

Η επιθετικότητα των τραπεζών υπογραμμίζει την ανάγκη ακύρωσης όλων των αναδιαρθρώσεων που έγιναν τα τελευταία χρόνια στο έδαφος της τραπεζικής χρεοκοπίας. Επίσης την ανάγκη παραδειγματικής τιμωρίας όλων όσων αναμίχθηκαν στον χορό των εκατομμυρίων και εθνικοποίησης των τραπεζών.