Η Γερμανία αποκηρύσσει το νομισματικό για να συνεχίσει τον κοινωνικό πόλεμο (Επίκαιρα 21-26.2.2013)

01/03/2013

Λεωνίδας Βατικιώτης

Το θέμα που ανέδειξε πρόσφατα το γερμανικό περιοδικό Σπίγκελ, παρά την δραματικότητά του, δεν θα άξιζε περαιτέρω σχολιασμού αν δεν αποτελούσε την κορυφή του παγόβουνου αντανακλώντας μια πολύ ευρύτερη τάση που αφορά την ραγδαία υποβάθμιση της εργασίας στο πλαίσιο της βύθισης της Ευρώπης σε ένα νεοφιλελεύθερο βάλτο. 

Πρόκειται για την επιστολή που έλαβε 19χρονη άνεργη γερμανίδα στο Άουγκσμπουργκ από το τοπικό και μάλιστα δημόσιο γραφείο εργασίας κι έκανε την μητέρα της να ουρλιάζει επί ώρες. Το θέμα της αλληλογραφίας αφορούσε σε πρόταση εργασίας στην 19χρονη ως σερβιτόρος σε έναν χώρο 2.500 τετ. μέτρων, ονόματι Κολοσσαίο. Μόνο που δεν επρόκειτο για ένα οποιοδήποτε μπαρ ή καφέ, αλλά για …οίκο ανοχής και είναι αυτονόητο ότι τα όρια μεταξύ σερβιρίσματος ποτών και ικανοποίησης άλλων …παραγγελιών πολύ περισσότερο σε τέτοιους χώρους ποτέ δεν ήταν αυστηρά, ακόμη και για μια χώρα όπως η Γερμανία που φημίζεται για την αυστηρότητα της.

Η απόφαση για την 19χρονη όμως δεν ήταν τόσο απλή, δεδομένου ότι πιθανή της άρνηση ισοδυναμούσε με την διακοπή κάθε επιδοματικής παροχής τώρα και στο μέλλον, μιας και σήμαινε απροθυμία εργασίας. Είναι κι αυτό ένα από τα μέτρα που επιβλήθηκαν στην Γερμανία το 2004 στο πλαίσιο μια ευρύτατης αντεργατικής μεταρρύθμισης. Το συγκεκριμένο περιστατικό δεν ήταν το πρώτο που παρατηρήθηκε, υπογράμμιζε το γερμανικό περιοδικό, επιβεβαιώνοντας τις δραματικές κοινωνικές συνέπειες που έχουν προκαλέσει η λιτότητα και η ανεργία ακόμη και στη Γερμανία η οποία παρόλα αυτά καυχιέται, σύμφωνα με τους Φαϊνάνσιαλ Τάιμς της προηγούμενης Παρασκευής 15 Φεβρουαρίου, για «την χαμηλή ανεργία ρεκόρ και, με βάση τα ιστορικά της δεδομένα, για μια σχετικά ελαστική αγορά εργασίας». Με τα όρια να αγγίζουν τη εκπόρνευση, πιο ελαστική πράγματι δεν γίνεται…

Πτώση του ΑΕΠ

Η Γερμανική ηγεσία ωστόσο δεν κλείνει τα μάτια της μόνο σε περιστατικά όπως το προαναφερθέν που αποτελεί την σκοτεινή όψη του σύγχρονου γερμανικού θαύματος, αλλά ακόμη και σε πιο ηχηρά σήματα κινδύνου όπως αυτό που αφορούσε τη συρρίκνωση του ΑΕΠ των χωρών της ευρωζώνης στο τέταρτο τρίμηνο του 2012 κατά 0,6%, σε σχέση με το προηγούμενο τρίμηνο. Η ανακοίνωση της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας προκάλεσε ιδιαίτερη ανησυχία για πολλούς λόγους: Πρώτο, γιατί ήταν η μεγαλύτερη συρρίκνωση που καταγράφεται από την εποχή της κατάρρευσης της Λίμαν Μπράδερς, πριν τέσσερα χρόνια, ενώ μάλιστα η παραγωγή στην ευρωζώνη εξακολουθεί ακόμη να παραμένει 3% χαμηλότερα από τα επίπεδα του 2008, όταν ξέσπασε η κρίση. Η έξοδος δηλαδή, που αναμενόταν για το τέλος του 2013, θα καθυστερήσει σημαντικά. Δεύτερο, επειδή στο κάδρο της κρίσης πλέον εισέρχονται και οι χώρες του λεγόμενου κέντρου, όπως για παράδειγμα η Γερμανία και η Γαλλία που υπέστησαν μειώσεις του ΑΕΠ της τάξης του 0,6% και 0,3%. Πρόκειται για εξέλιξη που επισημοποιεί την γενίκευση της κρίσης στην ευρωζώνη. Τρίτο, επειδή η πτώση του ΑΕΠ προμηνύει λιγότερα φορολογικά έσοδα, αποκλίσεις στους δημοσιονομικούς στόχους που έχουν θέσει κυβερνήσεις όπως του Φρανσουά Ολάντ στη Γαλλία κι αυτές, ένεκα της νεοφιλελεύθερης τύφλωσης περαιτέρω μέτρα λιτότητας.

Η Γερμανία ωστόσο δεν έδειξε τον παραμικρό σκεπτικισμό απέναντι στο μίγμα οικονομικής πολιτικής που ακολουθεί στο εσωτερικό της και επιβάλλει σε όλη την Ευρώπη. Η αφορμή για να επιβεβαιώσει την δογματική της προσκόλληση στην πολιτική της λιτότητας δόθηκε από αρκετά μακριά, την Ιαπωνία συγκεκριμένα, η οποία συνειδητά και σχεδιασμένα πλέον υποτιμά το εθνικό της νόμισμα (μόνο έναντι του ευρώ το γεν από τον Νοέμβριο έχει υποτιμηθεί κατά 20% κι έναντι του δολαρίου κατά 15%) ελπίζοντας να αυξήσει τις εξαγωγές της στο πλαίσιο μιας σοβαρής προσπάθειας που διεξάγει για να εξέλθει οριστικά από την παγίδα του αποπληθωρισμού στην οποία παραπαίει, με τις τιμές της να μειώνονται σταθερά επί 13 συνεχόμενα τρίμηνα. Η προσπάθεια που διεξάγει, κι η οποία έχει ήδη βαφτιστεί από τον διεθνή Τύπο ως «Αμπενόμικς» από το όνομα του Ιάπωνα πρωθυπουργού σκοπεύει επίσης να επιφέρει και πολιτική σταθερότητα καθώς στην κινούμενη άμμο της ιαπωνικής οικονομίας την τελευταία πενταετία έχουν χαθεί έξι πρωθυπουργοί. Τον προηγούμενο μήνα και πριν δοθούν στη δημοσιότητα τα στοιχεία για την πορεία του ΑΕΠ το τέταρτο τρίμηνο του 2012 όπου σημειώθηκε νέα μείωση κατά 0,4% (όπως συνέβη δηλαδή και στην Ευρώπη), σύσσωμο το πολιτικό σύστημα της Ιαπωνίας φαίνεται να είπε ένα «ως εδώ» και η κυβέρνηση μαζί με την κεντρική τράπεζα δεσμεύτηκαν να εργαστούν από κοινού, καταβάλλοντας κάθε αναγκαία προσπάθεια, μέχρι ο πληθωρισμός να φτάσει στο 2%. Κι έτσι, να μπει ένα τέρμα στην φθίνουσα πορεία που ξεκίνησε με την κρίση του 2008-2009 κα βάθυνε στη συνέχεια με τον σεισμό και το καταστροφικό τσουνάμι που ακολούθησε.

Θλιβερή εξαίρεση η ευρωζώνη

«Αν όλο και περισσότερες χώρες επιχειρούν να υποτιμήσουν τα νομίσματά τους αυτό θα οδηγήσει σε ανταγωνιστικές υποτιμήσεις που ως αποτέλεσμα έχουν μόνο χαμένους», ήταν η απάντηση του επικεφαλής της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, Χενς Βάιντμαν, που με αυτό τον τρόπο έκοψε απότομα οποιαδήποτε συζήτηση για να ακολουθήσει και η ευρωζώνη την οδό της νομισματικής υποτίμησης που έχει επιλέξει όχι μόνο η χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, αλλά επίσης οι ΗΠΑ κι η Αγγλία. Δηλαδή, σχεδόν όλες οι μεγάλες οικονομίες με εξαίρεση την ευρωζώνη. Το ζητούμενο προφανώς είναι με αυτό τον τρόπο να δώσουν ώθηση στις εξαγωγές και την εγχώρια παραγωγή τους, φέρνοντας πιο κοντά την ανάκαμψη. Το Λονδίνο πολύ χαρακτηριστικά, διατηρεί τη συναλλαγματική ισοτιμία της βρετανικής λίρας 24% χαμηλότερα από το επίπεδο που βρισκόταν στα μέσα του 2007.

Ο πρόεδρος της γερμανικής κεντρικής τράπεζας, που χαρακτήρισε ως «νομισματικό πόλεμο» την υπό εξέλιξη αναπροσαρμογή των ισοτιμιών, έτσι ώστε να προσδώσει την δέουσα αυστηρότητα, είπε κι άλλα. Όπως, ότι οποιαδήποτε συζήτηση για πιθανή υπερτίμηση του ευρώ συνιστά αποφυγή των πραγματικών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι οικονομίες της ευρωζώνης, κι ειδικότερα αυτής της Γαλλίας στην οποία στρέφονταν τα βέλη. Οι προκλήσεις, κατά τον γερμανό κεντρικό τραπεζίτη, δεν είναι άλλες από την εφαρμογή εκείνων των μέτρων που θα κάνουν τις οικονομίες περισσότερο ανταγωνιστικές. Με άλλα λόγια μείωση μισθών και ημερομισθίων και κοινωνικών δαπανών, κατά την γνωστή συνταγή.

Η επιμονή της Γερμανίας να διατηρεί σε υψηλά επίπεδα το ευρώ, όταν οι συναλλαγματικές ισοτιμίες όλων σχεδόν των άλλων χωρών, και περισσότερο της Ιαπωνίας, μειώνονται (έχοντας μετατρέψει την αγορά ευρώ και την πώληση γεν στην αγορά συναλλάγματος στην πιο κερδοφόρα και σίγουρη επένδυση) έχει ωστόσο και μια επιπλέον διάσταση. Η συναλλαγματική ισοτιμία του ευρώ κρίνεται «σωστή» για την Γερμανία, λόγω του ότι κινείται σε χαμηλότερα επίπεδα απ’ αυτά που θα κινούταν ένα εθνικό της νόμισμα. Το ευρώ δηλαδή, σε σχέση με ένα πιθανό μάρκο, προσφέρει σημαντικά οφέλη στην γερμανική παραγωγική μηχανή κι αυτά είναι αρκετά όπως φαίνεται για το Βερολίνο, σε σημείο που να βάζει μια κόκκινη γραμμή απαγορεύοντας κάθε συζήτηση για υποτίμησή του. Πρόκειται ωστόσο για μια ισοτιμία που είναι καταστροφική για τις άλλες χώρες της ευρωζώνης, για παράδειγμα τις χώρες της περιφέρειας απομακρύνοντας την προοπτική εξόδου από την κρίση, μιας και κινείται σε υψηλότερα επίπεδα απ’ αυτά που έχουν ανάγκη και είναι φυσιολογικά για την δική τους οικονομική δομή. Και στα νομισματικά δηλαδή η Γερμανία επιβάλλει την δική της θέληση, σε βάρος όχι μόνο του βιοτικού επιπέδου του πληθυσμού της, αλλά και των αναγκών των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.