ΕΛΒΟ: Ένα λουκέτο με πολλούς ωφελημένους

Μπορεί να παραγάγει τρακτέρ, πυροσβεστικά, ασθενοφόρα κ.ά.
 

του Χρήστου Αβραμίδη

Σφοδρή σύγκρουση ανάμεσα στην κυβέρνηση και την τρόικα υποτίθεται ότι ξέσπασε τις τελευταίες μέρες αναφορικά με την «αναδιάρθρωση» της ΕΛΒΟ, της Λάρκο και της ΕΑΣ. Η κυβέρνηση μετά και το πάθημα της ΕΡΤ φαίνεται να επιλέγει την εκκαθάριση των εταιρειών ενόσω θα είναι σε λειτουργία σε αντίθεση με την επιλογή της τρόικας που συστήνει τον ξαφνικό κλείσιμο των τριών εταιρειών. Έτσι, ισχυρίζεται ότι το άμεσο κλείσιμο θα κοστίσει πολύ περισσότερο οικονομικά, ενώ διέρρευσε ότι στα διαπραγματευτικά χαρτιά της θα υπάρχει για πρώτη φορά η πολιτική πίεση που της ασκείται από τα δεξιά και αριστερά και κατά συνέπεια, το πολιτικό κόστος που θα έχουν τα σημερινά εκλεκτά κόμματα της τρόικας στην Ελλάδα με υπαρκτό τον κίνδυνο αποσταθεροποίησης. Σε κάθε περίπτωση, αυτό που τίθεται διαρκώς έξω από την ατζέντα είναι η μοίρα των εργαζόμενων των τριών αυτών εταιρειών οι οποίοι ξεπερνούν τους 2.000. «Όλα αυτά που ακούμε με τα μέιλ αποτελούν καθαρά επικοινωνιακό παιχνίδι, το αποτέλεσμα θα είναι το ίδιο, αυτό που επιδιώκουν η τρόικα και η κυβέρνηση», δηλώνει στο Πριν το μέλος του ΔΣ του σωματείου Μετάλλου, εκλεγμένο με το ΠΑΜΕ, Θανάσης Φούρκας.

Συγκεκριμένα στην ΕΛΒΟ (όταν στο παρελθόν δούλευαν 1.200 εργαζόμενοι) απασχολούνται αυτή τη στιγμή περίπου 360 ειδικευμένοι εργαζόμενοι. Η ΕΛΒΟ πάντως αποτελεί σήμερα ακυβέρνητο καράβι, αφού τα διορισμένα μέλη του ΔΣ της εταιρείας παραιτήθηκαν, με τον πρόεδρο να μεταπηδά στην ΕΑΒ πριν από περίπου δέκα μέρες. Έτσι, από την επταμελή διοίκηση, έχει απομείνει μόνο ο εκπρόσωπος των εργαζομένων και κατά συνέπεια θα μπορούσαμε να πούμε ότι υπάρχει κενό διοίκησης. Οι εργαζόμενοι, μετά από μαζική συνέλευση αποφάσισαν τη Δευτέρα την έναρξη επίσχεσης εργασίας και τη συμμετοχή τους στο συλλαλητήριο της ΔΕΘ, ενώ ξεκινούν και εντείνουν τις επαφές με τα σωματεία των άλλων εταιρειών που απειλούνται με κλείσιμο.

Μάλιστα, στην ΕΛΒΟ, παρά τη διαρκή υποβάθμιση, ακόμα και αυτές τις μέρες συνεχιζόταν η παραγωγική διαδικασία, καθώς εκτελούσε κάποιες παραγγελίες κατασκευής και ανακατασκευής φορτηγών, με αποτέλεσμα οι επιλογές της κυβέρνησης να τινάζουν στον αέρα την παραγωγή και να ενισχύουν την αστάθεια, αφήνοντας ανολοκλήρωτη την κατασκευή εκατοντάδων τεμαχίων που θα κατευθύνονταν προς τον ελληνικό και κυπριακό Στρατό. Η ΕΛΒΟ μπορεί να παραγάγει από πολεμικά οχήματα ή τρακτέρ μέχρι οχήματα αστικής χρήσης, όπως ασθενοφόρα, πυροσβεστικά, λεωφορεία και άλλα. Βέβαια, τα τελευταία χρόνια η επιχείρηση εκτελεί λιγότερες παραγγελίες και κατά βάση εξαγωγικές ή επιδιόρθωση εξαρτημάτων, ενώ θα μπορούσε να προετοιμάζει και να καλύπτει τις περισσότερες από τις κρατικές ανάγκες σε οχήματα, όπως για την Πυροσβεστική, τα μέσα μεταφοράς, το ΕΣΥ, ή ακόμα και την ΕΛΑΣ. Αντίθετα, με επιλογές των κυβερνήσεων τα χρήματα κατέληγαν σε μεγάλες επιχειρήσεις.

Επιπλέον, η ΕΛΒΟ διαθέτει εξαιρετικό δυναμικό σε μια σειρά από εξειδικευμένα μηχανήματα που δεν μπορούν να βρεθούν στην Ελλάδα. Ο Άγγελος Περδικούρης, εργαζόμενος στην επιχείρηση αναφέρει χαρακτηριστικά: «Μπορούμε να κάνουμε επισκευές μέχρι πέμπτου βαθμού, δηλαδή να πάρουμε ένα όχημα 50 χρόνων και να το κάνουμε καινούριο. Επίσης, η γραμμή παραγωγής για Leopard, η πίστα δοκιμών και ο θάλαμος για ηλεκτρονικό πόλεμο αποτελούν υποδομές που θεωρούμε ότι έχουν μπει στο μάτι κάποιων επιχειρηματιών». Έτσι, η ΕΕ προόριζε την ΕΛΒΟ για παραγωγή προϊόντων που δεν θα απευθύνονταν σε εξαγωγές αλλά στην ελληνική αγορά, στα πρότυπα των ναυπηγείων Σκαραμαγκά, ενώ ταυτόχρονα, οι ξένες και ελληνικές μεγαλοεπιχειρήσεις άρπαζαν τα κομμάτια και της ελληνικής αγοράς, με τις ευλογίες των ελληνικών κυβερνήσεων και των διορισμένων διοικήσεων της επιχείρησης. «Οι διοικήσεις τόσα χρόνια έκαναν ό,τι μπορούσαν για να μην παίρνουν τα έργα. Είτε δεν δήλωναν καν ενδιαφέρον σε διαγωνισμούς είτε δεν κατάφερναν να προσκομίσουν τα σχετικά έγγραφα και οι υποδομές μας έμεναν αναξιοποίητες», καταγγέλει ο εργαζόμενος της ΕΛΒΟ, Χρήστος Ξεφτέρης.

Εκτίμηση πολλών εργαζόμενων είναι ότι τελικά ο στόχος της κυβέρνησης είναι να αναθέσει την εταιρεία σε ειδικό εκκαθαριστή, ο οποίος θα εργαστεί ώστε να απολυθούν οι εργαζόμενοι χωρίς αποζημιώσεις όπως προβλέπει ο νόμος και να καρατομήσει την επιχείρηση, ξεπουλώντας με το κομμάτι. Ο εκπρόσωπος της παράταξης «Ενότητα των Εργαζομένων», Κώστας Σιτέλας, δήλωσε στο Πριν: «Για εμάς που θα χάσουμε τις δουλειές μας είτε αυτό συμβεί ξαφνικά με τον τρόπο που φέρεται να προτείνει η τρόικα είτε σε ένα μεταβατικό διάστημα, είναι ακριβώς το ίδιο. Εμείς πήραμε απόφαση από τις συνελεύσεις μας και περιφρουρούμε το χώρο από το πλιάτσικο, το μεγαλύτερο πλιάτσικο όμως είναι αυτό που πάει να κάνει με νόμιμο τρόπο η κυβέρνηση, εκμεταλλευόμενη τις αντεργατικές τροπολογίες για τους ειδικούς εκκαθαριστές». Έτσι λοιπόν, το υπουργείο Οικονομικών καθώς και το υπουργείο Εθνικής Άμυνας που χρησιμοποιούν την «εκκαθάριση σε λειτουργία» ουσιαστικά εννοούν την εφαρμογή του άρθρου 14 α του Ν. 3429/2005 με βάση το οποίο, ο μοναδικός σκοπός του διοριζόμενου εκκαθαριστή είναι να ξεπουλήσει το ενεργητικό της εταιρείας. Αναφορικά με τις συμβάσεις εργασίας, αυτές λύονται χωρίς όρους, με αποτέλεσμα η «εκκαθάριση σε λειτουργία» να σημαίνει ουσιαστικά απολύσεις, κατακερματισμό και κλείσιμο της εταιρείας. Μακροπρόθεσμα η κυβέρνηση έχει στόχο να δημιουργήσει μία ενιαία επιχείρηση που θα παράγει κατά βάση πολεμικό υλικό, στην οποία όμως από τους υπάρχοντες 2.000 εργαζόμενους των 3 εταιρειών θα απασχολούνται μόνο οι 200.

 Συνένοχος το υπουργείο Εθνικής Άμυνας

Οι εργαζόμενοι σχολιάζουν ότι η ΕΛΒΟ χρειάζεται έναν κύκλο εργασιών της τάξης των 60 εκατομμυρίων ετησίως για να μπορεί να ανταπροκριθεί στις υποχρεώσεις της, καθώς έχει μειώσει τα λειτουργικά της έξοδα μετά το 2010 κατά 32%. Έτσι λοιπόν, θα αρκούσε μόλις η διάθεση του 5% των κονδυλίων που λαμβάνει το υπουργείο Άμυνας από το κράτος για να σωθεί η εταιρεία και να δημιουργηθούν θέσεις εργασίας στη Βιομηχανική Περιοχή της Θεσσαλονίκης.

«Μπορεί ο κύκλος εργασιών αυτή τη στιγμή να μη δίνει άμεσα βιωσιμότητα αλλά με τα προγράμματα που υπάρχουν εν εξελίξει στο εξωτερικό και μπορούμε να τα πάρουμε αλλά και με την συνεργασία με τον Ελληνικό Στρατό μπορούμε σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα να έχουμε κερδοφορία», αναφέρει ο πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων, Θόδωρος Αλιόγκας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι αυτό το ποσό έτσι κι αλλιώς θα καταβάλλεται κάθε χρόνο από το υπουργείο για την αγορά ανταλλακτικών και συντήρηση οχημάτων, μόνο που θα κατευθύνεται στους κατασκευαστές των οχημάτων που κατά βάση αποτελούν ξένες πολυεθνικές.

Ανάμεσα στα άλλα, ένα θέμα που έχει τεθεί στη συνέλευση των εργαζόμενων και συζητιέται στο εργοστάσιο είναι αυτό της αυτοδιαχείρισης της επιχείρησης στα πρότυπα της ΒΙΟΜΕ, κάτι που όμως επί του παρόντος δεν αποτελεί ολοκληρωμένη πρόταση, ούτε και απόφαση του σωματείου.

Αξίζει να αναφερθεί τέλος το ότι η συνέλευση εργαζόμενων αποφάσισε την ανάκληση των εταιρικών αυτοκινήτων από τους διεθυντές και τη χρήση τους για υπηρεσίες του σωματείου, ενώ θα γίνουν προσπάθειες για συνεργασία με τους «συναδέλφους της ΕΡΤ» έτσι ώστε να γυριστεί ένα ντοκιμαντέρ για την ΕΛΒΟ.

 Αποτυχία των ιδιωτών

Οι εγκαταστάσεις της ΕΛΒΟ βρίσκονται στη Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου Θεσσαλονίκης. H ιστορία της ΕΛΒΟ παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς ενώ ξεκίνησε ως ιδιωτική εταιρεία έχει κρατικοποιηθεί, ιδιωτικοποιηθεί και εκ νέου κρατικοποιηθεί σε αυτά τα 41 χρόνια λειτουργίας της. Συγκεκριμένα, η επιχείρηση ιδρύθηκε το 1972 με την επωνυμία Steyer Hellas SA. Το 1986 η εταιρεία πέρασε στο ελληνικό Δημόσιο και μετονομάστηκε σε Ελληνική Βιομηχανία Οχημάτων ΑΒΕ. Τον Αύγουστο του 2000 το 43% των μετοχών μαζί με το μάνατζμεντ, μεταβιβάστηκαν στη Μυτιληναίος ΑΕ Όμιλος επιχειρήσεων με τις ευλογίες του σωματείου εργαζόμενων που διά της συνέλευσής του υπερψήφισε την εισήγηση της πλειοψηφίας, ΠΑΣΚΕ, ΔΑΚΕ ως μοναδικής εφικτής λύσης.

Το φθινόπωρο του 2010 ο τότε υπουργός Εθνικής Άμυνας, Ευ. Βενιζέλος, ανέφερε στη Βουλή ότι ο Όμιλος Μυτιληναίου παραχώρησε στο ελληνικό Δημόσιο όσες μετοχές της ΕΛΒΟ διέθετε με αντίτιμο ένα ευρώ. Ωστόσο, νομικά δεν έχει τακτοποιηθεί το θέμα. Καταγγελία της σύμβασης δεν υπήρξε ούτε από τον όμιλο ούτε από το Δημόσιο (υπουργείο Οικονομικών). Το σημερινό ΔΣ της εταιρείας (7μελές πλέον, λόγω ΔΕΚΟ) δεν έχει παραλάβει ακόμα από το προηγούμενο.

Δεν είναι γνωστό ποιες ήταν οι συνολικές υποχρεώσεις της εταιρείας την περίοδο εκείνη (τον Δεκέμβριο του 2009 ήταν 108 εκατομμύρια ευρώ) και τι μερίδιο αναλογούσε στον ιδιώτη μέτοχο ούτε το πώς αυτό διευθετήθηκε μέχρι σήμερα. Σε όλες τις αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου μετά το 2011 συμμετείχε μόνο το ελληνικό Δημόσιο. Συνεπώς, η μετοχική σύνθεση σήμερα (χωρίς να υπολογίζονται τα 7,5 εκ. ευρώ που δεν έχουν δοθεί) είναι: 85,5% το ελληνικό Δημόσιο, 12,7% ο όμιλος Μυτιληναίου και 1,8% οι κληρονόμοι Ι. Λαϊνόπουλου.

Γενικά το πέρασμα του ιδιώτη από την εταιρεία χαρακτηρίζεται σαν εντελώς αρνητική εμπειρία, αφού άφησε πίσω του μόνο χρέη, διάλυση και απαξίωση. Ουσιαστικά, χρησιμοποιήθηκε για να αναλάβει η (συμφερόντων του ομίλου) εταιρεία ΜΕΤΚΑ την κατασκευή των μεταλλικών μερών του άρματος μάχης Leopard 2HEL. Λίγο μετά τη λήξη του έργου, ο όμιλος αποχώρησε από την ΕΛΒΟ. Βασική αιτία ήταν ότι από τα δύο κύρια έργα του επιχειρησιακού προγράμματός του, το μεν πρώτο (η συναρμολόγηση του ΜΒΤ – Main Battle Tank) υλοποιήθηκε στο 40% περίπου από ό,τι είχε αρχικά προγραμματιστεί ενώ το δεύτερο (Κένταυρος) τελικά δεν υλοποιήθηκε. Ωστόσο είναι σαφές ότι οι προσδοκίες ήταν μόνο από παραγγελίες του ΥΠΕΘΑ και η εταιρεία δεν ανέλαβε άλλα σημαντικά έργα.

Τον Ιανουάριο του 2005 απασχολούνταν περίπου 1.030 εργαζόμενοι. Η τότε διεύθυνση στην αρχή δημιούργησε κλίμα ανασφάλειας (με απειλές για εκ περιτροπής λειτουργία, απολύσεις κ.λπ.) στη συνέχεια έφτιαξε ένα πρόγραμμα εθελουσίας εξόδου, με αποτέλεσμα μεγάλος αριθμός εργαζομένων να στραφεί προς την επιλογή της πρόωρης συνταξιοδότησης. Αποτελούσε πολιτική της απελθούσας διοίκησης η χωρίς λόγο δημιουργία νέων οργανικών θέσεων και η προαγωγή ημετέρων ή συνδικαλιστών (ή και τα δύο) ώστε να αντισταθμίσουν τις απώλειες των αποδοχών τους.