Οι εργασιακές ανατροπές των Μνημονίων στον ιδιωτικό τομέα

 Ημερομηνία καταχώρησης 10-02-2013

http://www.politikokafeneio.com

 

Μια και καθώς φαίνεται ξανανοίγει (αν και δεν έκλεισε ποτέ...) η συζήτηση για τους μισθούς και τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας, ενόψει της δια νόμου επιβληθείσας αναγκαστικής λήξης, στις 14.2.2013, των ελάχιστων σημαντικών κλαδικών ΣΣΕ που απέμειναν σε ισχύ, ας θυμηθούμε τις ανατροπές που επέφεραν στο εργατικό δίκαιο και στις εργασιακές σχέσεις του ιδιωτικού τομέα, 3 χρόνια μνημονιακών παρεμβάσεων}. Οι «ενισχυμένες» επιχειρησιακές ΣΣΕ, δεν αποβλέπουν στη διάσωση, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, προϋποθέσεων και προπαντός αμοιβαίων κατ’ εξαίρεση δεσμεύσεων, μόνο των επιχειρήσεων που θα βρίσκονταν σε κρίσιμη κατάσταση. Προορίζονται να λειτουργήσουν ευρύτερα, ως όχημα γενικευμένης εσωτερικής υποτίμησης της αμοιβής και των όρων εργασίας, με σκοπό «τη –δήθεν- γενικότερη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων», δημιουργώντας σοβαρά και εκτεταμένα ρήγματα τόσο στην ισχύ των κλαδικών ΣΣΕ, όσο και στους όρους ανταγωνισμού  μεταξύ επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου. Ουσιαστικά, δρομολογούν «ελεύθερη πτώση» των αμοιβών κλπ. δικαιωμάτων, παράλληλα με τη μεθοδευόμενη διάλυση κάθε είδους κλαδικών οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων, καθώς δεν θα υπάρχει πλέον αντικείμενο ελεύθερης διαπραγμάτευσης για τη σύναψη κλαδικών συμβάσεων. Ο κάθε ακραίος εργοδότης, που θα είναι σε θέση να εκβιάσει ή να ελέγξει το σωματείο της επιχείρησης, την ‘Ενωση προσώπων ή γενικότερα το προσωπικό του, ο εργοδότης που θα αποχωρεί από την εργοδοτική οργάνωση για να μη δεσμευτεί από την κλαδική ΣΣΕ, θα μπορεί πλέον να ασκεί αθέμιτο ανταγωνισμό στους νομοταγείς και διαλλακτικούς εργοδότες «και με την άδεια του νόμου», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ομαλότητα  των αγορών, τους μισθούς και την ποιότητα των εργασιακών σχέσεων. 

Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου (Συνεργασία για το Π. Κ.)

Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου

Δρ. Οικονομίας της Εργασίας

Ειδική Σύμβουλος της ΟΤΟΕ

Οι εργασιακές ανατροπές των Μνημονίων

στον ιδιωτικό τομέα

 

Α. Το πρώτο κύμα εργασιακών ανατροπών (Μνημόνιο Ι)

Θεσπίστηκαν με τους νόμους 3845/2010,  3863/2010, 3899/2010, 3920/11, 3979/11, 3986/11, ν. 4024/2011. Με τις διατάξεις αυτών των νόμων :

α) Μειώνεται δραστικά ο χρόνος προειδοποίησης για την καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας αορίστου χρόνου, από 24 μήνες σε 6 μήνες κατά μέγιστο. Στην πράξη, ο εργοδότης γλυτώνει πλέον το 50% της αποζημίωσης απόλυσης, αφού διευκολύνεται η προειδοποίηση, ενω παρέχεται και η δυνατότητα καταβολής της αποζημίωσης απόλυσης σε δόσεις.

β) Αυξάνεται το ποσοστό των ομαδικών απολύσεων από 3% σε 5% του προσωπικού και μέχρι 30 εργαζόμενους μηνιαίως, για επιχειρήσεις που απασχολούν πάνω από 150 μισθωτούς.

γ) Εξαπλασιάζεται (από 2 μήνες σε ένα χρόνο) η δοκιμαστική περίοδος πρόσληψης, για την οποία δεν οφείλεται αποζημίωση και αυξάνεται η μέγιστη επιτρεπόμενη διάρκεια των συμβάσεων ορισμένου χρόνου από 2 σε 3 χρόνια.

δ) Εισάγονται ηλικιακές διακρίσεις, με τους νέους  18-25 ετών να μπορούν πλέον να αμείβονται  με το 84% των κατώτατων αποδοχών της ΕΓΣΣΕ.

ε) Προβλέπονται συμβάσεις μαθητείας διάρκειας μέχρι ενός έτους για ανηλίκους 15-18 ετών,  «για την απόκτηση δεξιοτήτων», χωρίς ωστόσο να ορίζονται κάποιες συγκεκριμένες αντίστοιχες υποχρεώσεις του εργοδότη, με μισθό στο 70% του κατώτατου της ΕΓΣΣΕ. Οι μαθητευόμενοι δεν υπόκεινται στις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας, παρά μόνο στις διατάξεις για την υγιεινή και ασφάλεια. 

στ) Η χρήση μερικής απασχόλησης γίνεται φθηνότερη (καταργείται η υπάρχουσα προσαύξηση 7,5% για απασχολούμενους κάτω των 4 ωρών), ενω χαλαρώνουν οι προϋποθέσεις μετατροπής της απασχόλησης «δανεικών εργαζόμενων» σε κανονική απασχόληση στον έμμεσο εργοδότη.

ζ) Μειώνονται κατά 20% οι προσαυξήσεις στα καταβαλλόμενα ωρομίσθια λόγω υπερεργασίας/ υπερωριακής απασχόλησης.  Σε μια περίοδο εκτόξευσης της ανεργίας πανελλαδικά, οι υπερωρίες γίνονται φθηνότερες και ενθαρρύνονται, ενω στην πλειονότητά τους δεν αντιστοιχούν σε πραγματικά «έκτακτες και απρόβλεπτες» ανάγκες, αλλά σε πάγιες και τακτικές, που θα μπορούσαν να καλυφθούν από ανέργους. Παράλληλα, εισάγονται νέα «μενού» διευθέτησης του χρόνου εργασίας- ανταλλαγής υπερωριών με ελεύθερο χρόνο.

η) Αυξάνεται σε 9 μήνες για κάθε ημερολογιακό έτος η δυνατότητα του εργοδότη να θέτει μονομερώς το προσωπικό σε εκ περιτροπής εργασία,  ενω έχει και τη δυνατότητα να το θέσει σε διαθεσιμότητα μέχρι και 3 μήνες το χρόνο ή να προχωρήσει (με συναίνεση του εργαζόμενου) στη μετατροπή σύμβασης πλήρους απασχόλησης σε σύμβαση μερικής απασχόλησης.  

θ) Εισάγονται σημαντικές αλλαγές στο σύστημα επίλυσης συλλογικών διαφορών εργασίας του ν. 1876/90 (Μεσολάβηση-Διαιτησία του ΟΜΕΔ). Οι διαδοχικές παρεμβάσεις στη διαδικασία και στο «ανεκτό περιεχόμενο» των αποφάσεων της Διαιτησίας, ουσιαστικά καταργούν το ρόλο της στην προαγωγή ενός στοιχειωδώς ισότιμου Κοινωνικού διαλόγου και στην προστασία των συλλογικών ρυθμίσεων. Η Διαιτησία περιορίζεται, πλέον, στην επίλυση συλλογικών διαφορών που αφορούν αποκλειστικά στον βασικό μισθό ή ημερομίσθιο και μάλιστα στην κατεύθυνση μείωσής τους.  Οι λοιπές διαφορές (θεσμικά, απασχόληση, ωράρια κλπ, καθώς και οι Κανονισμοί Εργασίας), παρ’ότι υπάρχει αντίθετη διάταξη στο Ελληνικό Σύνταγμα,  θα μπορούν ακόμα και να μένουν αρρύθμιστες, να μην ανανεώνονται, συνεπώς να καταργούνται. 

ι) Θεσπίζονται, σε πρώτη φάση, οι «ειδικές επιχειρησιακές ΣΣΕ», που μπορούν να συνάπτονται και σε επιχειρήσεις με λιγότερα από 50 άτομα, αρκεί να συναινούν, όταν δεν υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο, το αντίστοιχο πρωτοβάθμιο κλαδικό ή η αντίστοιχη κλαδική ομοσπονδία. Αυτές καταργήθηκαν στη συνέχεια, προς όφελος μιας γενικευμένης και ανεξέλεγκτης επικράτησης ακόμα και δυσμενέστερων όρων των ειχειρησιακών ΣΣΕ στις κλαδικές (βλ. ιγ, στη συνέχεια).

ια)    Στις εισηγμένες Τράπεζες που τελούν υπό τον έλεγχο και την πλειοψηφική συμμετοχή του Δημοσίου επιβάλλεται μείωση, από 1-11-2011, κατά 35% στο μέσο κατα κεφαλή κόστος (πάσης φύσεως αμοιβές, αποζημιώσεις κλπ, χωρίς τις εισφορές) των εργαζομένων, σε σχέση με αυτό που ίσχυε την 31-12-2009.  Πρόκειται για ευθεία παρέμβαση στη συλλογική αυτονομία, με ανατροπή ισχυουσών ΣΣΕ.

ιβ)     Επεκτείνεται η δυνατότητα σύναψης επιχειρησιακών ΣΣΕ και  από ενώσεις προσώπων, εφόσον αυτές συγκεντρώνουν τουλάχιστον τα 3/5 των απασχολουμένων της επιχείρησης και εφόσον δεν υπάρχει επιχειρησιακό σωματείο. Αν δεν υπάρχουν ούτε ενώσεις προσώπων, τότε οι επιχειρησιακές ΣΣΕ θα μπορούν να συνάπτονται  από τυχόν υπάρχουσες πρωτοβάθμιες κλαδικές οργανώσεις και από τον αντίστοιχο εργοδότη. Η εισαγωγή τής «ένωσης προσώπων» ως συνδικαλιστικού υποκειμένου, αυτή τη φορά με αόριστη και όχι προσωρινή διάρκεια, σε χώρους που δεν υπάρχουν (ή θα γίνει προσπάθεια να καταργηθούν...) σωματεία και κυρίως σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις, διευκολύνει και εργοδότες που θα θελήσουν να στήσουν «το δικό τους» συνδικαλιστικό μόρφωμα, για να περικόψουν μισθούς, και πιθανώς να διευρύνουν τα πεδία φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής, συμφωνώντας χαμηλότερους «επίσημους» μισθούς, με μοναδικά όρια τα κατώτατα της ΕΓΣΣΕ.

ιγ)     Καταλύεται η αρχή της ευνοϊκότερης ρύθμισης στη συρροή κλαδικών-επιχειρησιακών ΣΣΕ. Οι Επιχειρησιακές ΣΣΕ θα υπερισχύουν χωρίς προϋποθέσεις και σε κάθε περίπτωση των Κλαδικών για ευκολότερες μειώσεις μισθών-κατάργηση δικαιωμάτων, με μόνο όριο τα οριζόμενα από την ΕΓΣΣΕ. Η ρύθμιση αυτή προοριζόταν να ισχύσει μέχρι και το 2014, οπότε θα τελείωνε κανονικά το Πρόγραμμα στήριξης, λόγω όμως της παράτασής του μπορεί να ισχύσει μέχρι το 2016 .

Οι «ενισχυμένες» επιχειρησιακές ΣΣΕ, δεν αποβλέπουν στη διάσωση, βάσει συγκεκριμένων κριτηρίων, προϋποθέσεων και προπαντός αμοιβαίων κατ’ εξαίρεση δεσμεύσεων, μόνο των επιχειρήσεων που θα βρίσκονταν σε κρίσιμη κατάσταση.

Προορίζονται να λειτουργήσουν ευρύτερα, ως όχημα γενικευμένης εσωτερικής υποτίμησης της αμοιβής και των όρων εργασίας, με σκοπό «τη –δήθεν- γενικότερη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων», δημιουργώντας σοβαρά και εκτεταμένα ρήγματα τόσο στην ισχύ των κλαδικών ΣΣΕ, όσο και στους όρους ανταγωνισμού  μεταξύ επιχειρήσεων του ίδιου κλάδου. Ουσιαστικά, δρομολογούν «ελεύθερη πτώση» των αμοιβών κλπ. δικαιωμάτων, παράλληλα με τη μεθοδευόμενη διάλυση κάθε είδους κλαδικών οργανώσεων εργοδοτών και εργαζομένων, καθώς δεν θα υπάρχει πλέον αντικείμενο ελεύθερης διαπραγμάτευσης για τη σύναψη κλαδικών συμβάσεων.

Ο κάθε ακραίος εργοδότης, που θα είναι σε θέση να εκβιάσει ή να ελέγξει το σωματείο της επιχείρησης, την ‘Ενωση προσώπων ή γενικότερα το προσωπικό του, ο εργοδότης που θα αποχωρεί από την εργοδοτική οργάνωση για να μη δεσμευτεί από την κλαδική ΣΣΕ, θα μπορεί πλέον να ασκεί αθέμιτο ανταγωνισμό στους νομοταγείς και διαλλακτικούς εργοδότες «και με την άδεια του νόμου», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την ομαλότητα  των αγορών, τους μισθούς και την ποιότητα των εργασιακών σχέσεων. 

Είναι προφανείς οι συνέπειες αυτών των διατάξεων στις εργασιακές σχέσεις και στις κλαδικές, αλλά και στις επιχειρησιακές ρυθμίσεις, αφού η πρωτοκαθεδρία των επιχειρησιακών ΣΣΕ, χωρίς κλαδικό πάτωμα ασφαλείας, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια  στη μονοσήμαντη, εξατομικευμένη ρύθμιση των αμοιβών και των όρων εργασίας από τους εργοδότες.

ιδ)     Παγώνει η υφιστάμενη δυνατότητα επέκτασης των κλαδικών ΣΣΕ, (με Υπουργική Απόφαση) και στους μη συμβαλλόμενους εργοδότες ή/και στους μη συνδικαλισμένους εργαζόμενους.  Η ρύθμιση αυτή προοριζόταν να ισχύσει μέχρι και το 2014, οπότε θα τελείωνε κανονικά το Πρόγραμμα στήριξης, λόγω όμως της παράτασής του μπορεί να ισχύσει μέχρι και το 2016 . Πρόκειται για διατάξεις που επιχειρούν να διεμβολίσουν, να διασπάσουν και εν τέλει να εξαφανίσουν την κλαδική ΣΣΕ της ΟΤΟΕ και άλλες σημαντικές κλαδικές ΣΣΕ (λ.χ. υπηρεσιών, εμπορίου, επισιτισμού, ξενοδοχείων, ασφαλιστικών εταιρειών κλπ) νομιμοποιώντας τον αθέμιτο ανταγωνισμό και ένα χωρίς αρχές και όρια κοινωνικό dumping στους μισθούς και στα εργασιακά δικαιώματα

Β. Το δεύτερο κύμα εργασιακών ανατροπών (Μνημόνιο ΙΙ)

(ν.4046/2012 και Πράξη Υπουργικού Συμβουλίου 6/28-2-2012).

Με αυτά θεσπίστηκαν:

α)Μείωση των κατώτατων μισθών της ΕΓΣΣΕ κατά 22% για εργαζόμενους ηλικίας άνω των 25 ετών

β)Μείωση των κατώτατων μισθών ΕΓΣΣΕ κατά 32%, για εργαζόμενους ηλικίας κάτω των 25 ετών.

γ) Κατάργηση διατάξεων οργανισμών – κανονισμών εργασίας σε Τράπεζες και ΔΕΚΟ, εφόσον αυτές παρέχουν στον εργαζόμενο μεγαλύτερη προστασία από την  απόλυση, σε σχέση με την κοινή σύμβαση αορίστου χρόνου. Επιλεκτική κατάργηση (βάσει Εγκυκλίου...) και διατάξεων για προαγωγές, προσλήψεις, αξιολόγηση, αν αυτές «θυμίζουν» ρυθμίσεις του Δημοσίου (!!!).

δ) Η χρονική επέκταση της συλλογικής ισχύος κανονιστικών όρων ΣΣΕ ακόμα και αν αυτές λήξουν, χωρίς να έχουν ανανεωθεί, περιορίζεται από 6μηνο σε  3μηνο. Με τη λήξη του 3μήνου, θα ισχύουν ως νόμιμες αποδοχές, για τους νεοπροσλαμβανόμενους αλλά και για τους ήδη απασχολούμενους (μετενέργεια), μόνο ο βασικός μισθός και τα επιδόματα πολυετίας, σπουδών, παιδιών και ανθυγιεινής εργασίας. ‘Ολα τα άλλα,  εφόσον δεν υπάρξει νέα ΣΣΕ, θα ρυθμίζονται με ατομική διαπραγμάτευση εργαζόμενου-εργοδότη.

ε) Προσφυγή στη Διαιτησία μόνο μετά από τη σύμφωνη γνώμη και των δυο πλευρών, (πριν υπήρχε δυνατότητα και μονομερούς προσφυγής, εάν ο εργοδότης ή το συνδικάτο συμπεριφερόταν κακόπιστα και αρνείτο τη διαπραγμάτευση). Η Διαιτησία αποφασίζει πλέον μόνο για τον βασικό μισθό, λαμβάνοντας ρητά υπόψη την ανάγκη μείωσης του μοναδιαίου κόστους εργασίας, χωρίς δυνατότητα ενσωμάτωσης στη Διαιτητική Απόφαση ακροτελευτιας διάταξης που να διατηρεί όσα είχαν συμφωνηθεί στο παρελθόν για τα υπόλοιπα θέματα, μισθολογικά και θεσμικά ή και Κανονισμούς Εργασίας, που καλύπτει η ΣΣΕ.

στ) Αναστολή οποιασδήποτε ήδη προβλεπόμενης από ΣΣΕ αύξησης στους μισθούς και τα ημερομίσθια, μέχρι το ποσοστό ανεργίας να πέσει κάτω από 10%, συμπεριλαμβανομένης  της ωρίμανσης ή όποιας «αυτόματης» αύξησης συνδέεται με την πάροδο του χρόνου (αλλαγή κλιμακίου, επίδομα πολυετίας)

ζ) Καθορισμός μέγιστης διάρκειας ΣΣΕ στα 3 χρόνια. ‘Οσες συμβάσεις ισχύουν πάνω από 2 χρόνια, όπως της ΟΤΟΕ, λήγουν αυτοδίκαια, ακόμα και εάν στο μεταξύ δεν καταγγελθούν, τον Φεβρουάριο του 2013.

η) Τέλος, με βάση τον ν. 4051/2012, Αρθρο 10, Παράγραφος 11, «Τα άρθρα 4 και 5 του π.δ. 178/2002 δεν εφαρμόζονται στην περίπτωση εφαρμογής των άρθρων 63Δ και 63Ε του ν. 3601/2007 και οι συμβάσεις εργασίας δεν μεταφέρονται.». Με άλλα λόγια, ειδικά στην περίπτωση διάσπασης-επιλεκτικής εκκαθάρισης τραπεζών, δεν προστατεύονται οι εργαζόμενοι. Η απασχόληση, τα δικαιώματα και οι εργασιακές τους σχέσεις δεν διασφαλίζονται ούτε μεταφέρονται στο νέο «καλό» σχήμα, όπως αντίθετα προβλέπει το ΠΔ178/2002, σε εφαρμογή της Οδηγίας 95/50/ΕΚ, η οποία στην προκειμένη περίπτωση παραβιάζεται.    Ακόμα και αν ο νέος εργοδότης επιθυμεί να επαναπροσλάβει τους εν λόγω εργαζόμενους, αυτό θα γίνει με νέους όρους, αφού η προϋπάρχουσα εργασιακή τους σχέση υποχρεωτικά θα λύεται.

 

Γ. Το τρίτο κύμα εργασιακών ανατροπών, (Μεσοπρόθεσμο/Μνημόνιο ΙΙΙ).

Με τον πρόσφατο ν. 4093/2012, θεσπίστηκαν:

α)      Η παραπέρα μείωση του χρόνου προειδοποίησης για απόλυση στους 4 μήνες και των αποζημιώσεων απόλυσης, με στόχο να διευκολυνθούν ακόμα περισσότερο οι απολύσεις εργαζόμενων με μεγάλη προϋπηρεσία και –προφανώς- οι απολύσεις εργαζομένων στις Τράπεζες, ενόψει των μεθοδευόμενων εξελίξεων στον Τραπεζικό κλάδο.

Το ανώτατο όριο μηνών προειδοποίησης είχε ήδη μειωθεί  από τον ν. 3863/2010  στους 6 μήνες και αυτό για πάνω από 20 έτη υπηρεσίας. Με το νέο καθεστώς, το όριο αυτό μειώνεται περαιτέρω σε 4 μήνες, κλιμακούμενο ανάλογα με τα έτη υπηρεσίας.

Ακόμα, επιβάλλεται εφεξής νέο πλαφόν στην αποζημίωση απόλυσης, ίσο με 12 μισθούς για 16 χρόνια προϋπηρεσίας. Εννοείται πως αν η απόλυση γίνει με προειδοποίηση, τα ποσά της αποζημίωσης μειώνονται κατά 50%

Για κάθε μισθό πρόσθετης αποζημίωσης, που δικαιούνται πλέον μόνο οι ήδη απασχολούμενοι εφόσον έχουν υπερβεί 16 χρόνια υπηρεσίας,  μπαίνει ως πλαφόν το ποσό των 2.000€, ανεξάρτητα από τυχόν υψηλότερες μηνιαίες αποδοχές τους. Παράλληλα,  για τους εργαζόμενους αυτούς  παγώνει το δικαίωμα σε πρόσθετους μισθούς αποζημίωσης, για την από εδω και πέρα υπηρεσία τους.

β) Νέος τρόπος καθορισμού της κατώτατης αμοιβής στον ιδιωτικό τομέα,  αποκλειστικά από την Κυβέρνηση, από 1/4/2013. Ο νέος κατώτατος μισθός θα διαμορφωθεί με Νομοθετική Πράξη (όπως συνέβη στις 14/2/2012) και όχι με συμφωνία των κοινωνικών εταίρων. Στον συγκεκριμένο μισθό θα υπάρχει προσαύξηση μόνο για 3ετίες (επίδομα ωρίμανσης) όπως αυτές είχαν διαμορφωθεί στις 14/2/2012, οπότε και είχαν παγώσει, με αποτέλεσμα από 14/2/2012 να μη μετράει η υπηρεσία στον εργοδότη και να παραμένει έκτοτε παγωμένη. ‘Ετσι, πέρα από τις μέχρι σήμερα παρεμβάσεις-μειώσεις στα κατώτατα της ΕΓΣΣΕ,  η τρόικα και η Κυβέρνηση θα μπορούν να επιβάλουν μονομερώς συνεχή εσωτερική υποτίμηση μισθών καθορίζοντας τις κατώτατες αμοιβές (μισθούς και ημερομίσθια), συνεπώς και τα ήδη πενιχρά επιδόματα ανεργίας κλπ. παροχές, επιταχύνοντας τη συρρίκνωση  των αμοιβών σε όλη τη χώρα.

γ) Δυνατότητα μονομερούς κατάργησης του Επιδόματος Γάμου από τις 12/11/2012, για όσες επιχειρήσεις δεν είναι μέλη εργοδοτικού φορέα που συμμετέχει στην υπογραφή της ΕΓΣΣΕ (λ.χ. ΣΕΤΕ). Επίσης, παρέχεται η δυνατότητα κατάργησης του Επιδόματος Γάμου της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε από 1/4/2013, για όλες τις επιχειρήσεις. Η εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου θα επιφέρει ακόμη μεγαλύτερη μείωση στον κατώτατο μισθό για τους έγγαμους, καθώς το επίδομα γάμου θα χορηγείται εφεξής μόνο εφόσον υπάρξει συμφωνία των εργοδοτικών οργανώσεων και της Γ.Σ.Ε.Ε. η οποία, σε κάθε περίπτωση, θα δεσμεύει μόνο τα μέλη τους.

δ) Κατάργηση της καθολικότητας ισχύος των ΕΓΣΣΕ, για τα μισθολογικά (πλην του νομοθετημένου  από την Κυβέρνηση ελάχιστου βασικού μισθού και των «παγωμένων» τριετιών) θέματα.  ‘Ετσι, ακόμα και αν κάποιες τριτοβάθμιες οργανώσεις εργοδοτών συμφωνήσουν με νέα ΕΓΣΣΕ να δοθεί λ.χ. το επίδομα γάμου, ή οποιαδήποτε άλλη μισθολογική παροχή, όσες εργοδοτικές οργανώσεις δεν θα εκπροσωπούνται στις διαπραγματεύσεις αυτές, ή οι εργοδότες που δεν είναι μέλη τους,  δεν θα είναι υποχρεωμένοι να το καταβάλλουν.

 Η κατάργηση του κύριου αντικειμένου της ΕΓΣΣΕ, ουσιαστικά όλων των μισθολογικών θεμάτων της, αλλά και της καθολικότητας ισχύος της στα θέματα αυτά, απειλεί στο μέλλον να συμπαρασύρει και όλα τα λοιπά «θεσμικά» δικαιώματα που προβλέπει η ΕΓΣΣΕ.  

ε) Μείωση του χρόνου ανάπαυσης, ουσιαστική κατάργηση του 5νθήμερου και ευέλικτες ρυθμίσεις του ωραρίου στα εμπορικά καταστήματα. Είναι ωστόσο γνωστές και δηλωμένες οι προθέσεις και οι πιέσεις της τρόϊκας για γενίκευση της απορρύθμισης των ωραρίων και της κατάλυσης του 5νθήμερου, σε όλους τους κλάδους της οικονομίας.

στ) Απάλειψη αδειών για υπερωρίες και χαλάρωση διαδικασιών ελέγχου τους από το ΣΕΠΕ. ‘Ετσι διευρύνονται τα περιθώρια αυθαιρεσιών στις υπερωρίες, στις παραβιάσεις ωραρίων, εργατικής νομοθεσίας κλπ και αποδυναμώνεται ο ήδη συρρικνωμένος στην πράξη, ελεγκτικός ρόλος του ΣΕΠΕ.

Δ. Συνοπτική Αποτίμηση

Οι εργασιακές παρεμβάσεις των Μνημονίων, αποδομούν και καταργούν σημαντικά εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα, προς διευκόλυνση συμφερόντων που πολύ πριν την κριση ήθελαν να απαλλαγούν από αυτά. 

Οι πρωτοφανείς, για ευρωπαϊκά δεδομένα, ανατροπές σε μισθούς-όρους εργασίας-ΣΣΕ-εργατικό δίκαιο, έγιναν απευθείας από την Κυβέρνηση, κατ’ εντολή της τρόϊκας, χωρίς κοινωνικό διάλογο, παρά τη μαζική αντίθεση των εργαζομένων και της κοινωνίας.

Κύριος στόχος τους, η δραστική «εσωτερική υποτίμηση» της Εργασίας, η απαξίωση σημαντικής μερίδας κεφαλαίων και μικρομεσαίων στρωμάτων, η νομιμοποίηση των πιο «γκρίζων», οπισθοδρομικών και ακραίων εργοδοτικών πρακτικών.

Αυτές οι πολιτικές, ήδη κατέληξαν σε:

·       Κατακόρυφη αύξηση της ανεργίας, των ασταθών μορφών απασχόλησης, μιας ανεξέλεγκτης ποσοτικής ευελιξίας στην  εργασία.

·       Αποδόμηση της αγοράς εργασίας και ισοπέδωσή της στο κατώτατο δυνατό επίπεδο, με αποτέλεσμα η πλήρης και σταθερή απασχόληση να περιορίζεται δραστικά και να...στοχοποιείται ως δήθεν «προνομιακή».

·       Συνεχείς μισθολογικές περικοπές και στο Δημόσιο και  στον ιδιωτικό τομέα, με συνεχείς παραβιάσεις της συλλογικής αυτονομίας.

·       .Μισθολογική ισοπέδωση, ανεξάρτητα από θέση, ειδικότητα, δεξιότητες και παραγωγικότητα του εργαζόμενου.

·       Υποβάθμιση και αμφισβήτηση του ρόλου των Συλλογικών διαπραγματεύσεων και ΣΣΕ σε ΟΛΑ τα επίπεδα.  (ΕΓΣΣΕ, κλαδικές, επιχειρησιακές)

·       Φυγή εξειδικευμένου δυναμικού από τη χώρα.

Η «εσωτερική υποτίμηση» αποβλέπει στο να μειωθούν οι μισθοί στην Ελλάδα στα επίπεδα χωρών της Κεντρικής Ευρώπης, ακόμα και Βαλκανικών χωρών με πολύ χαμηλότερη παραγωγικότητα.

Οι αλλεπάλληλες μειώσεις μισθών (και συντάξεων) δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας «αστοχίας» των μνημονιακών πολιτικών. Είναι κεντρική και δηλωμένη επιδίωξη της τρόϊκας, ενω ελάχιστα την απασχολούν οι αναγκαίες ισοδύναμες μειώσεις των τιμών και του κόστους διαβίωσης.

Με τις πρώτες παρεμβάσεις της (Μνημόνιο 1), τα εισοδήματα από την εργασία μειώθηκαν κατά 22,8% τη διετία 2009-2011, ή κατά 19 δις ευρώ (‘Εκθεση ΙΝΕ/ΓΣΕΕ, 2012). Το Μνημόνιο ΙΙ προβλέπει -και η τρόϊκα επιδιώκει- την παραπέρα μείωσή τους στον ιδιωτικό τομέα, τουλάχιστον κατά  15-20% στην επόμενη διετία.

Με τη συνέχιση αυτής της πολιτικής, που εντείνεται με τα πρόσφατα μέτρα του νέου Μεσοπρόθεσμου/Μνημονίου ΙΙΙ και την  αποκαθήλωση ακόμα και της ΕΓΣΣΕ, η μείωση θα ξεπεράσει τα 33 δις ευρώ το 2012, φέρνοντας την αγοραστική δύναμη των μισθών στα επίπεδα του 1995. Ανεξάρτητα από την υψηλότερη παραγωγικότητα των μισθωτών στη χώρα μας, οι μέσες ετήσιες αποδοχές τους θα συγκρίνονται, πλέον, με τα επίπεδα της Κροατίας, της Τσεχίας και της Εσθονίας.

Οι εγχώριοι και ξένοι θιασώτες της εσωτερικής υποτίμησης δογματικά παρέβλεψαν τα πραγματικά, διαρθρωτικά προβλήματα ανταγωνιστικότητας. Δηλαδή :

·       τι προϊόντα/υπηρεσίες παράγονται και πως παράγονται στην Ελλάδα,

·       την επίδραση των μηχανισμών δημιουργίας εμπορικών πλεονασμάτων (και αντίστοιχα ελλειμμάτων) σε συνθήκες ευρώ,

·       τη μικρή συμβολή του εξωτερικού τομέα στη διαμόρφωση του ΑΕΠ,

·       τα προβλήματα ολιγοπωλιακής διάρθρωσης των αγορών, κερδοσκοπικής διαμόρφωσης ή και ακαμψίας των τιμών,

·       τις σοβαρές παρενέργειες των μνημονιακών πολιτικών στην παραγωγικότητα αλλά και στη φυγή εξειδικευμένου δυναμικού από τη χώρα,

·       τη σοβαρή επίδραση του ανατιμημένου ευρώ στην ανταγωνιστικότητα της χώρας.

 

Τα μέτρα αυτά, που δεν έχουν «προσωρινό χαρακτήρα»,

•      προωθούν ένα στρεβλό μοντέλο ανάπτυξης και μια αναχρονιστική ανταγωνιστικότητα, βασισμένη στην υποαμειβόμενη και ασταθή εργασία και στην εργοδοτική ασυδοσία, η οποία ελάχιστα ταιριάζει σε μια ευρωπαϊκή χώρα.

•      επιβραβεύουν κακόπιστες συμπεριφορές, ακόμα και τις πιο μύχιες επιδιώξεις ακραίων εργοδοτικών συμφερόντων.

•      πλήττουν τη συλλογική αυτονομία, επιχειρώντας να περιθωριοποιήσουν και προοπτικά να καταργήσουν  τις παγίως ανεπιθύμητες, για τη νεο-φιλελεύθερη προσέγγιση, συλλογικές διαπραγματεύσεις, τις ΣΣΕ και τα συνδικάτα, σε όλα τα επίπεδα, προωθώντας ως μόνο (και άνισο) πεδίο ρύθμισης την ατομική διαπραγμάτευση εργοδότη-εργαζόμενου.

•      στοιχειοθετούν ένα άνισο και εξαρχής ναρκοθετημένο πλαίσιο συλλογικής διαπραγμάτευσης «για τα πάντα και από την αρχή», χωρίς διέξοδο ρύθμισης ή δυνατότητα «τιμωρίας» τυχόν κακόπιστης στάσης του εργοδότη στη Διαιτησία.  Αντίθετα, επιβραβεύουν κυρίως τον εργοδότη που αρνείται να διαπραγματευθεί !

•      πριμοδοτούν προκλητικά και εν λευκώ τις επιχειρήσεις, χωρίς καμία εκ μέρους τους δέσμευση για ευνοϊκότερους όρους τιμολόγησης των προϊόντων/υπηρεσιών τους, για τη διενέργεια επενδύσεων με αύξηση της απασχόλησης, ούτε καν για τη στοιχειώδη προστασία της.

•      ανατροφοδοτούν και εντείνουν την υφεσιακή παγίδα, στην οποία έχουν εγκλωβιστεί η οικονομία και η κοινωνία μας

•      είναι αντίθετα με διατάξεις του Ελληνικού Συντάγματος, με βασικές ΔΣΕ, την ΕΣΔΑ και γενικότερα με το κοινοτικό κεκτημένο. ‘Ηδη η τριμερής Επιτροπή Συνδικαλιστικής Ελευθερίας, το ανώτατο ελεγκτικό όργανο της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας, διαπίστωσε πολλαπλές, σοβαρές και εκτεταμένες παραβιάσεις των διεθνών υποχρεώσεων της Ελλάδας για την προστασία της συλλογικής αυτονομίας, του απαραβίαστου των όρων των ΣΣΕ και των συλλογικών δικαιωμάτων των εργαζομένων.

•      θέτουν σε άμεσο κίνδυνο τις κλαδικές  ΣΣΕ και κάθε έννοια συλλογικής διαπραγμάτευσης, σε όλα τα επίπεδα.

Οι παραπάνω ανατροπές, σε συνδυασμό με τις επικείμενες νέες πιέσεις στην απασχόληση λόγω των Εξαγορών και των Συγχωνεύσεων, αποτελούν σήμερα τη μεγαλύτερη πρόκληση για το σ.κ., θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για το ρόλο, τις παρεμβάσεις και τις μορφές ανασύνταξης των συνδικάτων στην επόμενη τριετία.  

                                                      Αθήνα, 4/2/2013