Aνομίας και τρομοκρατίας το ανάγνωσμα πρόσχωμεν

12/3/2013

http://www.efsyn.gr

Της Αναστασίας Τσουκαλά*

Η ικανότητα της ΕΛ.ΑΣ. να χαράσσει σύνθετες στρατηγικές είναι εξ ορισμού αστάθμητη. Εξαρτάται από πολλούς συσχετισμούς δυνάμεων εντός της αστυνομίας, εντός της κυβέρνησης, και μεταξύ αστυνομίας και άλλων θεσμών. Δεν πρέπει όμως ποτέ να υποτιμάται. Οποιοσδήποτε αναλυτής των πρόσφατων εκκενώσεων των «άνομων» καταλήψεων οφείλει επομένως να παρακάμψει αυτή την παράμετρο και να κρίνει τις αστυνομικές επιχειρήσεις εκ του αποτελέσματός τους. Στον βαθμό όμως που το αποτέλεσμα αυτό είναι αμφίσημο ή πολυσημικό, η πραγματικότητα μπορεί να ερμηνευθεί μόνο βάσει υποθέσεων εργασίας. Οι υποθέσεις αυτές απορρέουν από μία διαπίστωση, ότι εκκενώθηκαν ορισμένες μόνο καταλήψεις, και από μία εικασία, ότι δεν υπακούουν απαραίτητα στα ίδια κριτήρια όλες οι εκκενώσεις καταλήψεων.

Υπόθεση 1η: Δόξα σοι, Κύριε

Σε μια εποχή που η κοινωνία διαπιστώνει οργισμένα, αλλά προς το παρόν μάλλον παθητικά, την ατιμώρητη ανομία ορισμένων ασύδοτων πολιτικών και επιχειρηματικών κύκλων, η κυβερνητική συμπύκνωση της πάταξης της ανομίας στην καταστολή «άνομων» συμπεριφορών ήσσονος σημασίας εξυπηρετεί μια δοξαστική επικοινωνιακή πολιτική, που αποβλέπει στην παραπλάνηση της κοινής γνώμης τοποθετώντας καταχρηστικά την κυβέρνηση στο ηθικό βάθρο του εγγυητή της Τάξης και του Νόμου. Ταυτόχρονα, αυτή η επικοινωνιακή πολιτική αντισταθμίζει την ανομολόγητη απώλεια εθνικής κυριαρχίας λόγω των μνημονιακών μέτρων. Σήμερα, η συρρικνωμένη πλέον εθνική κυριαρχία συνοψίζεται ουσιαστικά στην προστασία των συνόρων και στον έλεγχο του εσωτερικού της επικράτειας. Η αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων είναι όμως πρακτικώς αδύνατη, ενώ η έξαρση της εγκληματικότητας σχετικοποιεί τον οποιονδήποτε ισχυρισμό περί ελέγχου της επικράτειας. Η κοινή γνώμη παραπλανάται επομένως και πάλι μέσα από τις θεατρικά σκηνοθετημένες επιχειρήσεις ανακατάληψης του δημόσιου χώρου, όπου η κατάργηση των «άβατων χώρων» εξασφαλίζεται χάρη στις εκκενώσεις των «άνομων» καταλήψεων.

Υπόθεση 2η: Θαυμαστά τα έργα Σου

Η πάταξη της «ανομίας» υπακούει στην ανάγκη εκκαθάρισης του αστικού χώρου από οποιαδήποτε παρουσία ή δράση που θα μπορούσε να λειτουργήσει ανασταλτικά ως προς τις βλέψεις των μελλοντικών επενδυτών. Σε μια εποχή που τα σχέδια πολεοδομικής ανάπλασης της πρωτεύουσας τείνουν πλέον να υλοποιηθούν, οι καταλήψεις θεωρούνται επικίνδυνες όχι τόσο για τις ενδεχόμενες παραβιάσεις του νόμου από τους χρήστες τους όσο για αυτή καθαυτή την ενσάρκωση της αμφισβήτησης της κατεστημένης τάξης που αμαυρώνει τον ιδεατά άμωμο και απολιτικό χαρακτήρα ενός δυνάμει επενδυτικού πεδίου. Εν προκειμένω, η ΕΛ.ΑΣ. εμφανίζεται να υποστηρίζει τα σχέδια του Δήμου Αθηναίων που, την άνοιξη του 2011, εμπόδισε αποτελεσματικά την εφαρμογή μιας ομόφωνης απόφασης του τότε υπουργικού συμβουλίου να νομιμοποιηθούν όσες καταλήψεις παρείχαν ουσιώδες κοινωνικό έργο.

Υπόθεση 3η: Νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων

Οι εκκενώσεις των καταλήψεων κηρύσσουν την έναρξη νέου κύκλου εχθροπραξιών μεταξύ ΕΛ.ΑΣ. και α/α χώρου. Η βίαιη διάρρηξη εύθραυστων ισορροπιών οδηγεί όμως αναπόφευκτα στη ριζοσπαστικοποίηση ορισμένων τμημάτων του α/α χώρου, με ενδεχόμενη αποδοχή της λογικής της ένοπλης αναμέτρησης με νυν ή μελλοντικούς αντάρτες πόλης. Πέρα από τις όποιες άμεσες επιπτώσεις στην έννομη και πολιτική τάξη, η υπό αυτούς τους όρους ανάδειξη του υπάρχοντος ή ενός νέου αντάρτικου πόλης είναι πολιτικά προβληματική. Εξ ορισμού σπασμωδική, θα συντελεστεί σε έναν χώρο τον οποίο η ΕΛ.ΑΣ. έχει κατά καιρούς διαβρώσει ικανοποιητικά. Οπότε, κατά πάσα πιθανότητα, οι ένοπλες ομάδες θα εξαρθρωθούν πολύ γρήγορα. Σε μια περίοδο που το αντάρτικο πόλης βρίσκεται σε κάμψη, η εμφάνιση και ταχεία πάταξη μιας ένοπλης απειλής θα συμβάλει καθοριστικά στην εδραίωση της σημερινής κυβερνητικής εξουσίας, χάρη στη συσπείρωση των συγκυβερνώντων κομμάτων, την εξασφάλιση της συναίνεσης ενός κυριολεκτικά τρομοκρατημένου λαού, την εξουδετέρωση της άνομης-κουκουλοφόρου-αξιωματικής αντιπολίτευσης, και την απονεύρωση κάθε εν γένει μαζικής εξεγερτικής στάσης.

Δεδομένου ότι η νομιμοποίηση αυτής της στρατηγικής προϋποθέτει και την αποδυνάμωση των κριτικών της, εν ανάγκη μέσω της φαινομενικής αναίρεσης του εννοιολογικού τους πυρήνα, ας μου επιτραπεί να θεωρήσω οποιαδήποτε μελλοντική εκκένωση κατάληψης ως επιβεβαίωση της ορθότητας των ανωτέρω υποθέσεων εργασίας.

*Αναπληρώτρια. καθηγήτρια Εγκληματολογίας Πανεπιστημίου Paris II