Η Κύπρος, το ευρώ, το ψωμί και το παντεσπάνι

Παναγιώτης Μαυροειδής

 2013-03-20  

aristeroblog

Το 1978, ήμουν μαθητής,  άρον άρον μεταφερμένος στην Αθήνα, σε απόλυτη φτώχεια, αλλά  και μέλος της ΚΝΕ,  με αλαζονική σιγουριά για το μέλλον.
Δούλευα εκείνο το καλοκαίρι σε μια από τις πρώτες εταιρείες πληροφορικής, όταν διαπίστωσα με μεγάλη μου έκπληξη πως ένα από τα  αφεντικά της εταιρείας διάβαζε το ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ και ήταν  οπαδός ή μέλος του ΚΚΕ. Όταν ξεθάρρεψα και τον ρώτησα ‘’μα πως συμβιβάζονται αυτά;’’, πήρα μια απάντηση έτοιμη από καιρό. Ίσως επειδή η ερώτηση ήταν συχνή... ‘’Γιατί όχι αγαπητέ; Είναι θέμα αρχών. Γιατί άλλοι να τρώνε ψωμί και άλλοι παντεσπάνι; Παρότι εγώ προσωπικά μάλλον έχω συνηθίσει στο παντεσπάνι, θα ήθελα αυτό να μοιράζεται. Φυσικά,  τότε πια,  δε θα είναι ακριβώς  παντεσπάνι, αλλά σίγουρα θα είναι ένα γλυκό ψωμί για όλους’’.

Μου άρεσε πάρα πολύ αυτή η απάντηση. Η απλή της διατύπωση, με ωραία λόγια,  στερέωνε τη δική μου επιλογή για κομμουνιστική στράτευση. Αλλά και κάτι παραπάνω: Αφού ακόμη και το αφεντικό που είχε συνηθίσει στο παντεσπάνι, διάλεγε για λόγους αρχών τον κομμουνισμό, εγώ, που μετά βίας μοιραζόμουν το ψωμί με τα αδέρφια μου, σίγουρα θα είχα εκατό λόγους παραπάνω, να βαδίσω τον ίδιο δρόμο. Όχι μόνο για λόγους αρχών, αλλά και από ανάγκη.

Σήμερα, 35 ολόκληρα χρόνια αργότερα, διαβάζουμε ότι  οι 84 πλουσιότεροι άνθρωποι του κόσμου έγιναν το 2012 ακόμη  πιο πλούσιοι, με το σύνολο των περιουσιών τους να αυξάνεται κατά 241 δισ. και να φθάνει τα 1,9 τρισ. δολάρια.. Με λίγα λόγια μόνο το  …εισοδηματάκι μιας και μόνο χρονιάς, μόλις 84 ανθρώπων,  είναι μεγαλύτερο από το καταβαραθρωμένο ελληνικό ΑΕΠ και πάνω από 41 φορές μεγαλύτερο από τα 5,8 δις. Ευρώ για τα οποία η ΕΕ διέλυσε την Κυπριακή οικονομία και απαίτησε να ληστέψει και τις καταθέσεις των πολιτών της!

Θα έφτανε λοιπόν αυτός ο λόγος, για να πει κάποιος, ‘’ναι, θα επιλέξω ένα  δρόμο έξω από το άδικο καπιταλιστικό σύστημα, για να μοιραστεί αυτός ο πλούτος’’. Είναι μια δίκαιη και λογική τοποθέτηση, λαμβάνοντας υπόψη ότι και ο πλούτος αυτός σίγουρα δεν αυγάτισε από μόνος του, αλλά δημιουργήθηκε από αυτούς που δουλεύουν ατέλειωτες ώρες και ψωμοζούν.

Σίγουρα, στην εποχή μας, μια γενικευμένη κοινοκτημοσύνη των κοινωνικών αγαθών, ένας νέος κομμουνισμός, θα είχε περιθώριο για κάτι παραπάνω από ένα γλυκό ψωμί και δροσερό νερό για όλους, αν όχι για το περιβόητο παντεσπάνι.

Αυτό είναι μια  πεποίθηση που επανέρχεται στη συζήτηση μεταξύ κάποιων στρατευμένων. Δικαιούται και οφείλει να δυναμώσει, να τεκμηριωθεί, να μετασχηματιστεί σε πρόγραμμα κοινωνικού και πολιτικού αγώνα, για να νικήσει.

Εκτός όμως από μια αναγεννημένη ελπίδα κάποιων μυημένων, που πολύ διστακτικά βγαίνουν από τα πολιτικά λαγούμια τους, φαίνεται πως είναι και κάτι άλλο.

Είναι και μια ερώτηση, που ανθίζει όλο και πιο μαζικά, αν και με πολύ διαφορετικούς χρωματισμούς, ανάμεσα σε όσους αγωνίζονται και γνωρίζονται στο πεζοδρόμιο, ενώ στην πολυκατοικία δεν είχαν αλλάξει κουβέντα: Γιατί αλήθεια πρέπει να σωθούν οι τράπεζες, το ευρώ και τα καπιταλιστικά κέρδη και όχι οι μισθοί, οι δουλειές, οι συντάξεις, οι κοινωνικές πολιτικές;

Είναι και ο φόβος του αναλυτή στη σοσιαλδημοκρατική γερμανική εφημερίδα Ντι Τσάιτ, η οποία  υπογράμμιζε στις 7/3/2013: «Ξαφνικά θυμάται κανείς ότι μια μεγάλη κρίση δεν αφορά απλώς τα οικονομικά στοιχεία και τη μοίρα ιδιωτών, δεν προκαλεί μόνο κοινωνικές αλλαγές, αλλά επιπλέον στην κρίση βρίσκεται εν υπνώσει ένα καταστροφικό ή επαναστατικό πολιτικό δυναμικό (…) Είναι πραγματικά εκπληκτικό το ότι σε καμία από τις χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση δεν έχει σημειωθεί μέχρι τώρα αναβίωση του κομμουνισμού. Πόσο μακριά θα πάει το ζήτημα του συστήματος, το οποίο έχει τεθεί στην Ευρώπη και στο οποίο πρέπει να απαντήσει μέσα στα επόμενα χρόνια; Πόσο ριζοσπαστικά θα οξυνθεί το ζήτημα αυτό;».

Άραγε, δεν γνωρίζει αυτός ο κύριος  ότι ο Χριστόφιας με την ‘’αριστερή κυβέρνησή’’ του άνοιξε στην Κύπρο το δρόμο στην τρόικα και έστρωσε το τραπέζι για να σφάξει τον κόσμο ο δεξιός Αναστασιάδης; Δεν έχει υπόψη του, ότι η ηγεμονική (εκλογικά) ευρωπαϊκή  αριστερά στην Ελλάδα, δηλώνει πως θα κάνει ότι μπορεί να σώσει το ευρώ,  το οποίο θεωρεί ‘’το εθνικό μας νόμισμα’’;

Το γνωρίζουν αυτό και με το παραπάνω. Όπως γνωρίζουν, ακόμη καλύτερα, ότι  η επαναστατική κομμουνιστική αριστερά, στις πιο ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες της ΕΕ, είναι σχεδόν ανύπαρκτη ή σίγουρα πολύ αδύνατη.

 

Τότε προς τι οι ανησυχίες ή μήπως πρόκειται για απλή κινδυνολογία;

 Η απάντηση βρίσκεται στην ωμή πραγματικότητα, που έχει τη δική της δυναμική και στις ‘’νύχτες, που είναι γκαστρωμένες’’. Είναι που έχουμε ενάμιση εκατομμύριο ανέργους στην Ελλάδα, άπειρους φτωχούς και αστέγους, παππούδες χωρίς φάρμακα, νεολαία χωρίς μέλλον και αγκαλιά με τη βαλίτσα του ξενιτεμού. Είναι που γίνεται ‘’πατείς με, πατώσε’’, για μια τσάντα πατάτες στην Αθήνα και όχι μόνο.

Στην Ελλάδα, όπως στην Πορτογαλία και την Ιρλανδία, χρειάστηκε  να ψηφιστούν τρία μνημόνια. Να βγουν λόγοι για τη ‘’σωτηρία της πατρίδας’’ και της ‘’κοινής  ευρωπαϊκής προοπτικής’’. Να φουντώσει η στρατιά των απολυμένων, να νεκρώσουν οι βιοτεχνίες και τα χωράφια. Να βγουν νόμοι και παρά-νόμοι για τις ιδιωτικοποιήσεις, τα χαράτσια και τις μειώσεις των μισθών. Να διοριστούν εγκάθετες κυβερνήσεις και να ξελαρυγγιαστούν ο Πρετεντέρης, ο Παπαδημητρίου και η Τρέμη. Να βγουν από τον υπόνομο οι φασίστες.  Να αδειάσει η αστυνομία από χημικά και δακρυγόνα. Και όλα αυτά γιατί; Για να μεταφερθεί πλούτος, χρόνος και μέλλον, από τους πολλούς στους λίγους. Για να ταϊστεί ένα καπιταλιστικό σύστημα σε βαθειά κρίση και να αναστηλωθεί μια Ευρωζώνη που είναι στο χείλος του γκρεμού.

Στην Κύπρο, σαν από λήθαργο ξυπνά ο κόσμος και συνειδητοποιεί ότι τα προσχήματα δεν είναι καθόλου απαραίτητα. Όχι, εδώ θα γίνει πιο απλά το πράγμα. Θα γίνει ένα νέο πείραμα. Τίποτα από τα προηγούμενα δε χρειάζεται, αποφάσισε το Eurogroup. Η απόφαση ήταν εξαιρετικά λιτή: ‘’Φέρτε τα βιβλιάρια, να πάρουμε ότι έχετε στην άκρη’’! Η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, η ‘’εμπιστοσύνη’’ της συναλλαγής, η εγγύηση των καταθέσεων, πέταξαν σαν πουλάκια, χωρίς πολλές εξηγήσεις. Δεν έχει σημασία αν αυτό τώρα, μετά και την αρνητική απόφαση της Κυπριακής Βουλής, δε θα γίνει. Το ζήτημα τέθηκε. Η Ευρωζώνη δεν αστειεύεται.

Το να βλέπεις κανείς αγριεμένους Κύπριους διαδηλωτές, δεν είναι και τόσο συνηθισμένο. Δείγμα, μιας εποχής που αλλάζει, μιας πολιτικής κρίσης και μεταβολής που έρχεται αδυσώπητη, ακόμη πιο άγρια και από την οικονομική κρίση. Γιατί η κυπριακή οικονομία, δύσκολα θα αναρρώσει.

''Μα δεν καταλαβαίνουν ότι παίζουν με τη φωτιά; Μήπως ήταν λάθος τους που μπορεί να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου για την ευρωζώνη;''.  Λογικά τα ερωτήματα. Φανερώνουν όμως και την άγνοιά μας για το βάθος της καπιταλιστικής κρίσης και ειδικότερα της κρίσης της ευρωζώνης.

Η καπιταλιστική κρίση, δεν είναι επιλογή και απόφαση του ‘’Πολιτικού Γραφείου’’ των καπιταλιστών και των τραπεζιτών. Δεν είναι κόλπο για να ρίξουν τα μεροκάματα και ας είναι βέβαιο ότι το επιχειρούν πάντα. Είναι εγγενές χαρακτηριστικό αυτού στου συστήματος και της βασικής του λειτουργίας. Όσο πάει από κρίση σε ανάπτυξη και από ανάπτυξη σε κρίση, ο καπιταλισμός, δεν είναι ποτέ ο ίδιος. Αντίθετα, γίνεται όλο και πιο αποκρουστικός, δηλαδή είναι όλο και πιο εκμεταλλευτικός, όλο και πιο αντιδραστικός. Αυτό δεν είναι αφηρημένο, αλλά μετριέται συγκεκριμένα με κοινωνικές καταστροφές. Στην  Ελλάδα  με τα  μνημόνια, στην Κύπρο με την  ωμή τραπεζική καπιταλιστική ληστεία, σε άλλες χώρες αντίστοιχα. Παντού όμως υπάρχει ένα κοινό εφιαλτικό χαρακτηριστικό: Η θάλασσα της ανεργίας, με την πρόβλεψη για πάνω από δύο εκατομμύρια στο τέλος του 2013 στην Ελλάδα, αλλά και με  27 εκατομμύρια ανέργους στην ΕΕ.

Μπορούν όμως να δώσουν λύση, έστω και αντιδραστική, όπως τάζει ο Σαμαράς;

Για να επανέλθει στην Ελλάδα η ανεργία στα επίπεδα προ μνημονίων (περίπου 7,5%), χρειάζεται ανάπτυξη με ρυθμούς κοντά στο 4% επί 10 χρόνια! Πιστεύει κανείς ότι αυτό μπορεί στα αλήθεια να συμβεί;

Πιστεύει κανείς στα αλήθεια, ότι οι όποιες  επενδύσεις γίνουν,  με γλίσχρους μισθούς και άθλιες εργασιακές σχέσεις, θα μπορούν να   απορροφήσουν  αυτά τα πλήθη ανέργων;

Δεν λείπουν τα κεφάλαια και οι επενδυτές. Με ένα παγκόσμιο ΑΕΠ κοντά στα 60 τρις, τα λιμνάζοντα κεφάλαια, που δεν τοποθετούνται σε επενδύσεις, επειδή το ποσοστό κέρδους βαίνει μειούμενο, είναι πάνω από 600 τρις! Ούτε θα τραβήξουν τις επενδύσεις οι καταβαραθρωμένοι μισθοί και η θεσμοθέτηση της απόλυτης ασυδοσίας των επενδυτών. Με μια χαλυβουργία όπου το εργατικό κόστος είναι ήδη στο 10%, ακόμη και μια μείωση των αποδοχών κατά 50%, θα οδηγούσε σε εξοικονόμηση μόλις κατά 5%. Φαίνεται μακάβριο, μα είναι έτσι. Ο καπιταλισμός, υπονομεύει τα περιθώρια ανάταξής του, ακριβώς επειδή έχει αναπτυχθεί υπέρμετρα και έχει κλονίσει τα θεμέλια του.  Έχει βγάλει μεγάλη μάζα της εργασίας έξω από την παραγωγή ή την έχει καθηλώσει κοντά στο φυσικό όριο επιβίωσης.  Το κριτήριο του μεγέθους της αγοράς είναι ακόμη ισχυρότερο σε ότι αφορά τον τόπο των επενδύσεων. Το 70% των άμεσων Ξένων Επενδύσεων στα τελευταία 10  χρόνια, κατευθύνθηκε ακριβώς στις  εννέα πιο μεγάλες και πιο ανεπτυγμένες καπιταλιστικές χώρες. Το σαφάρι των Γερμανών και των Αμερικανών στην Κίνα, δε γίνεται μόνο επειδή τα μεροκάματα είναι χαμηλά, αλλά επειδή είναι και μια τεράστια αγορά.

Η αλήθεια είναι ωμή, εφιαλτική, δυσάρεστη, αλλά και απαιτητική: Στο δοσμένο σύστημα-και ειδικά μέσα στην ΕΕ- όχι μόνο δεν θα ξαναδούμε το παλιό εισόδημα, αλλά δε θα δημιουργηθούν ξανά οι χαμένες θέσεις εργασίας. Όσο πορευόμαστε στο πλαίσιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού της εποχής μας, ο τελευταίος όχι μόνο παντεσπάνι δεν μοιράζει, αλλά ούτε και ψωμί, ούτε καν και παξιμάδι.

Τη ροπή προς την κατάχτηση αυτής της αλήθειας, είναι που τρέμουν οι τραπεζίτες, οι κεφαλαιοκράτες και όσοι τους υπηρετούν.

Οι σύγχρονες κοινωνίες για να ζήσουν πρέπει να κινηθούν και θα κινηθούν, ενάντια στον καπιταλισμό. Όχι μόνο επειδή οι κομμουνιστές θα σηκώσουν ξανά τη σημαία της ισότητας και της ισοκατανομής, διεκδικώντας παντεσπάνι. Αλλά, γιατί οι εργαζόμενοι, οι άνεργοι, οι φτωχοί, πρέπει να διασφαλίσουν το ψωμί και την επιβίωση. Γι’ αυτό και θα βαδίσουν και σε δρόμους που οι ‘’δοσμένοι’’ κομμουνιστές, θα θεωρούν αλλόκοτους.

Δεν είναι μικρή μεταβολή αυτή. Η αριστερά, τα συνδικάτα, ειδικά στην Ευρώπη θεώρησαν την μεταπολεμική πορεία αδιατάρακτη. Την ανάπτυξη του, άνιση, άδικη, ταξική,  αλλά δεδομένη. Να που δεν είναι έτσι. Για να ζήσει ο λαός σήμερα, πρέπει να χάσει πλούτο, εισόδημα και  ιδιοκτησία το κεφάλαιο. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος.

Η έξοδος από την ευρωζώνη και την ΕΕ, μαζί με την άρνηση του ληστρικού χρέους, είναι το σπάσιμο του κελιού. Δεν αρκεί.  Μόνο με ένα τρόπο απαντιέται το ζήτημα της απασχόλησης. Οι άνεργοι που είναι στα αζήτητα, να θέσουν σε κίνηση τον παραγωγικό ιστό  που σκουριάζει ή υπολειτουργεί. Η ανάγκη των εθνικοποιήσεων αργά ή γρήγορα, θα τίθεται όλο και πιο δραματικά επί τάπητος. Όχι μόνο των τραπεζών, ούτε μόνο των πρώην ΔΕΚΟ, αλλά όλων των ζωτικών παραγωγικών κλάδων. Το ίδιο και η συνεταιριστική ανασυγκρότηση της αγροτικής παραγωγής, των νέων μεσαίων επαγγελμάτων της πόλης και της βιοτεχνίας.

Η πλευρά αυτή, η αναγκαία ζωτική μεταβολή στο ζήτημα της ιδιοκτησίας,  δεν αποτελεί   το 1/5 ή το 1/10 ενός αθροίσματος στόχων, αλλά τη Λυδία λίθο μιας αριστερής αντικαπιταλιστικής μάχιμης πολιτικής.

Δυστυχώς ή ευτυχώς, ανακούφιση με παρέμβαση στον τομέα της διανομής και μόνο, δεν μπορεί να υπάρξει, τουλάχιστον  στην Ελλάδα.  Γι’ αυτό και είναι εκ προοιμίου καταδικασμένη κάθε πολιτική που επενδύει απλά σε μια μεγαλύτερη φορολογία επί του κεφαλαίου. Χρειάζεται να μπει χέρι στην παραγωγή, να αφαιρεθεί η ‘’κουτάλα’’. Και αυτό είναι ζήτημα ζωής ή θανάτου για την αστική τάξη και δε θα κριθεί σε καμία κοινοβουλευτική κάλπη, ούτε σε δεκάρικους στη Βουλή. Προϋπόθεση της εργατικής λαϊκής νίκης σε αυτό τον αγώνα δεν είναι μόνο ένα συνεκτικό αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα, αλλά και η ταξική παράταξη δυνάμεων, ο έμπρακτος εργατικός αντικαπιταλιστικός αγώνας, με πυρήνα ένα ανασυγκροτημένο εργατικό κίνημα που θα αγγίζει το ζήτημα της ανατροπής. Όσο αργούμε, τόσο δυσκολεύει αυτός ο δρόμος και η καταστροφή βαθαίνει…

Σύντομη Περιγραφή: 

Παναγιώτης Μαυροειδής

''Μα δεν καταλαβαίνουν ότι παίζουν με τη φωτιά; Μήπως ήταν λάθος τους που μπορεί να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου για την ευρωζώνη;''.   Λογικά τα ερωτήματα. Φανερώνουν όμως και την άγνοιά μας για το βάθος της καπιταλιστικής κρίσης και ειδικότερα της κρίσης της ευρωζώνης. Η αλήθεια είναι ωμή, εφιαλτική, δυσάρεστη, αλλά και απαιτητική: όσο πορευόμαστε στο πλαίσιο του ολοκληρωτικού καπιταλισμού της εποχής μας, ο τελευταίος όχι μόνο παντεσπάνι δεν μοιράζει, αλλά ούτε και ψωμί, ούτε καν και παξιμάδι.