Του Τάκη Κατσιμάρδου
Σαράνταδύο
χρόνια μετά την επιβολή της στρατιωτικο-φασιστικής δικτατορίας του 1967
δεν υπάρχουν μόνο οι ελάχιστοι νοσταλγοί, που διηγούνται
για κάποιο «οικονομικό θαύμα» της χούντας
Υπάρχει και μια μερίδα της κοινής γνώμης, που έχει την εντύπωση
ότι οι συνταγματάρχες έκαναν και «καλό» στη χώρα.
Το φαινόμενο αποτυπώνεται και σε δημοσκοπήσεις...
Πρόκειται για μια παρενέργεια, με πολλαπλές αιτίες.
Οι λόγοι είναι διεσπαρμένοι ανάμεσα στην προδικτατορική
και τη μεταπολιτευτική οικονομική καχεξία.
Στην προπαγάνδα της χούντας τον καιρό της παντοδυναμίας της
και την τελευταία απόπειρα των πρωταγωνιστών της
να «σώσουν τα κεφάλια τους» και την υστεροφημία τους.
Είναι
χαρακτηριστικό πως ο μόνος αρθρωμένος λόγος των πρωταγωνιστών της
χούντας, ο οποίος δεν συγκαταλέγεται στα παραληρήματα και τις...
κωμωδίες, έχει αναπτυχθεί γύρω από την οικονομία.
Το
«έργο ζωής» του Ν. Μακαρέζου είναι «Η οικονομία της Ελλάδος», που
χρειάστηκε μια εικοσαετία περίπου για να το γράψει στις φυλακές
Κορυδαλλού (εκδόθηκε στις αρχές του 2006).
Επιχειρεί
με επιλεκτικά στοιχεία να αποδείξει το «οικονομικό θαύμα». Επιδεικνύει
τα διεθνή «όσκαρ οικονομίας», που απέσπασε το απριλιανό καθεστώς. Το
τελευταίο δεν είναι απολύτως ανακριβές.
Λογικό,
άλλωστε, ήταν ένα καθεστώς που πρόσφερε πρόθυμα σχεδόν τα πάντα στο
μεγάλο εγχώριο και ξένο κεφάλαιο, έναντι της αναγνώρισής του, ν αποσπά
διακρίσεις... Για τέτοια... θαύματα μιλάμε και μια κατάμαυρη
πραγματικότητα η οποία περικλείεται ανάμεσα σε δύο όρια:
- Ο πληθωρισμός έτρεχε με 30%...
- Ο δανεισμός ξεπέρασε 3 φορές το σύνολο των δανείων από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους ως το 1967...
Ξ. Ζολώτας
«Πολιτική ποσοτικής μεγεθύνσεως και όχι αναπτύξεως»
Βασική διαπίστωση είναι η «προγραμματική» θέση του Ξ. Ζολώτα:
«Η πολιτική της δικτατορίας ήταν στην ουσία πολιτική ποσοτικής μεγεθύνσεως και όχι οικονομικής αναπτύξεως...
Αλλά η δομή της οικονομίας δεν βελτιώθηκε
και οι αδυναμίες της όξυναν τα προβλήματα».
Κοινός
τόπος είναι πως οι συνταγματάρχες αγνοούσαν τα οικονομικά, μηδέ
εξαιρουμένου του Ν. Μακαρέζου, ο οποίος απλώς είχε κάποιες γνώσεις,
που αντιστοιχούσαν σ' ένα αμφίβολης αξίας πανεπιστημιακό πτυχίο.
Η οικονομική πολιτική τους, ύστερα από μια αρχική σύγχυση
κινούνταν στο πλαίσιο μιας λίγο πολύ «φιλελεύθερης οικονομίας».
Φυσικά, με τις αγεφύρωτες αντιφάσεις που εμπεριέχει ο όρος,
όταν ασκείται από μια δικτατορία.
Τον χαρακτήρα αυτό έχει επισημάνει από πολύ νωρίς ο Ι. Πεσμαζόγλου:
«Το
καθεστώς έχει δείξει το πραγματικό του πρόσωπο περισσότερο στις σχέσεις
του με τους επιχειρηματίες, που τη συνεργασία τους θεωρεί αναγκαία.
Επιδίωξε την προσέλκυση του τμήματος αυτού του πληθυσμού, μέσω της αντικομουνιστικής προπαγάνδας και του ισχυρισμού
ότι
οι νέοι κυβερνήτες είναι οι μόνοι εγγυητές της τάξης και ασφάλειας, και
συνεπώς και των δικαιωμάτων της ιδιοκτησίας και της επιχείρησης».
Ο δικτάτορας Γ. Παπαδόπουλος διακήρυσσε:
«Δεν θα υπάρξη μπουρλοτιέρης κομμουνιστής, όταν δεν ημπορή να παρασύρη ως σειρήνα τον πένητα και νήστιν εργάτην».
Η αντιμετώπιση, όμως, της φτώχειας εξαντλήθηκε σε μια διαγραφή των αγροτικών χρεών -για τους εύπορους αγρότες.
Γρήγορα, όμως, θ αλλάζει το... τροπάριο:
«Ο ελληνικός λαός πρέπει να μάθει να τρώει λιγότερο,
να δουλεύει περισσότερο
και να απαιτεί λιγότερα», διακήρυσσε ο Παπαδόπουλος!
Αυτή ήταν η ουσία της οικονομικής πολιτικής της χούντας για τον λαό...
Ο εγκλωβισμός της ελληνικής οικονομίας στον υψηλό δανεισμό
«Η προσπάθεια καθηλώσεως των τιμών...
ωδήγησεν εις πλήρη εξάρθρωσιν της αγοράς»
Ο
«δοτός» πρωθυπουργός Σπ. Μαρκεζίνης, όταν αναλάμβανε τη
φιλελευθεροποίηση του καθεστώτος (Οκτώβριος 1973), περιέγραφε ως εξής τα
αποτελέσματα της «σωτηρίας επαναστάσεως» για την οικονομία:
«... Κατά το μέχρι Αυγούστου του 1973 διάστημα,
η οικονομική κατάστασις έβαινε σταθερώς επιδεινούμενη...
Ο
καθείς επίστευεν ότι ήρκει να αντικαταστήση τας εις χείρας του δραχμάς
με οτιδήποτε διά να είναι βέβαιος ότι συντόμως θα επραγματοποίει
σημαντικά κέρδη. Εις τούτο δέον να προστεθή ότι η προσπάθεια της διά
αστυνομικών μέτρων καθηλώσεως των τιμών...
ωδήγησεν εις πλήρην εξάρθρωσιν της αγοράς...».
Ο
Σάκης Καράγιωργας έχει τεκμηριώσει, επιπλέον, με τις μελέτες του, πως η
βασική αιτία για την οικονομική χρεοκοπία της χούντας δεν ήταν η
διεθνής συγκυρία. Το τελικό αποτέλεσμα οφείλεται στη συνολική οικονομική
πολιτική της, που είχε στόχο να εμφανίσει μια «επίπλαστη ευημερία».
Φυσικά, πέραν της στρατιωτικο-πολιτικής γραφειοκρατίας υπήρχαν και στρώματα πολιτών, χουντικών και μη, που «περνούσαν καλά».
Οπως αποδεικνύει ο Σ. Καράγιωργας, τα επίσημα πραγματικά κέρδη στη βιομηχανία αυξήθηκαν την περίοδο 1967-73 κατά 80% περίπου.
Από την άλλη, οι ονομαστικές αμοιβές των εργαζομένων περίπου στο μισό.
Τα τρία πρώτα χρόνια σημειώθηκε αύξηση στις αποδοχές.
Τα επόμενα εμφανίζεται στασιμότητα
και συρρικνώνονται δραματικά στο τέλος της περιόδου.
Ο Π. Καζάκος καταλήγει στο συμπέρασμα:
«Η οικοδομή μετατράπηκε σε μοχλό της οικονομικής επέκτασης και πηγή μιας στρεβλής χρησιμοποίησης των πόρων της χώρας...
Από την εποχή αυτή επιταχύνεται το χτίσιμο τειχών,
στα οποία θα εγκλωβιστεί το μέλλον της χώρας».
Ο
εγκλωβισμός στην άναρχη οικοδομική και τουριστική ανάπτυξη που έφτανε,
χρηματοδοτείται σε ποσοστό μέχρι και 80%-90% (με δανεικά, δηλαδή, και σε
πολλές περιπτώσεις αγύριστα) δεν ήταν και το χειρότερο.
Ούτε και τα προκλητικά κίνητρα προς εγχώριους και αλλοδαπούς επιχειρηματίες.
Το χειρότερο για την οικονομία ήταν ο ιλιγγιώδης ρυθμός αύξησης του δημόσιου χρέους και τα ερείπια που άφησε...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου