Το απόρρητο υπόμνημα στον πυρήνα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης

Εργατικός Αγώνας

του  Greg Palast[1]
 

Μετάφραση - επιμέλεια: Χριστίνα Μαυροπούλου

Παναγιώτης Ζαβουδάκης

Όταν «ένα πουλάκι» μού έριξε από το παράθυρο το Υπόμνημα «Το Τέλος Του Παιχνιδιού», το περιεχόμενο του ήταν τόσο εκρηκτικό, τόσο αρρωστημένο και  εντελώς σατανικό, που δεν μπορούσα να το πιστέψω.

Το Υπόμνημα επιβεβαιώνει τη φαντασία κάθε συνωμοσιολόγου ότι στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 ανώτατοι αξιωματούχοι του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ συνωμότησαν κρυφά με μια μικρή ομάδα μεγαλοκαρχαριών τραπεζιτών προκειμένου να διαλύσουν το σύστημα που έθετε περιορισμούς στην κίνηση κεφαλαίου σε όλο τον πλανήτη.

Όταν βλέπει κανείς την ανεργία στην Ισπανία να έχει φτάσει στο 26,3%, την εξαθλίωση και την πείνα στην Ελλάδα, τις ταραχές στην Ινδονησία και τη χρεοκοπία του Ντιτρόιτ, πρέπει να ανατρέξει πίσω στο Υπόμνημα «Το Τέλος Του Παιχνιδιού» που είναι η γενεσιουργός αιτία του αίματος και των δακρύων.

Ο αξιωματούχος του Υπουργείου Οικονομικών που έπαιζε το μυστικό  «Τέλος Του Παιχνιδιού» των τραπεζιτών, ήταν ο Λάρι Σάμερς[2]. Σήμερα, ο Σάμερς είναι η πρώτη επιλογή του Μπαράκ Ομπάμα για τη θέση του επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (FED) των ΗΠΑ, της παγκόσμιας κεντρικής τράπεζας. Αν το απόρρητο υπόμνημα είναι αυθεντικό, ο Σάμερς δε θα μπορεί να γίνει επικεφαλής της FED αλλά θα πρέπει να βρεθεί σε κάποιο μπουντρούμι ειδικά σχεδιασμένο για τους εγκληματίες του χρηματοπιστωτικού συστήματος.

Το υπόμνημα είναι αυθεντικό.

Έπρεπε να μεταβώ στη Γενεύη για να το επιβεβαιώσω. Με διάφορες προφάσεις, κατόρθωσα να συναντηθώ με τον Γενικό Γραμματέα του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) Πασκάλ Λαμί.

Ο Πασκάλ Λαμί, ο αρχιστράτηγος της παγκοσμιοποίησης, μου είπε: «Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Εμπορίου δεν δημιουργήθηκε από κάποιους υποχθόνιους μεγαλοκαρχαρίες που μυστικά συνωμοτούσαν εναντίον των λαών… Δεν έχουμε διαπραγματεύσεις μεταξύ πλούσιων παράλογων τραπεζιτών καθώς καπνίζουν τα πούρα τους».

Τότε, τού έδειξα το Υπόμνημα.

Ξεκινά με τον λακέ του Λάρι Σάμερς, τον Τίμοθι Γκάιτνερ[3], που υπενθυμίζει στο αφεντικό του να καλέσει τους μεγαλοκαρχαρίες των τραπεζών να διατάξουν τα λόμπι[4] τους  να αρχίσουν την προέλαση: «Καθώς μπαίνουμε στον τελικό γύρο των διαπραγματεύσεων για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες του ΠΟΕ, πιστεύω πως θα ήταν καλή ιδέα να έρθετε σε επαφή με τα διευθυντικά στελέχη…».

Για να ξεπεραστεί ο σκόπελος ο Σάμερς να καλέσει το γραφείο του ώστε να βρει τους αριθμούς τηλεφώνων (ενέργεια η οποία, σύμφωνα με την αμερικανική νομοθεσία, θα έπρεπε να καταγραφεί στα δημόσια έγγραφα), ο Γκάιτνερ παραθέτει λίστα με τα ιδιωτικά τηλέφωνα όσων εκείνη την εποχή ήταν οι πέντε ισχυρότεροι διευθύνοντες σύμβουλοι στον πλανήτη.

Κι αυτοί ήταν:

Goldman Sachs: John Corzine (212)902-8281

Merrill Lynch: David Kamanski (212)449-6868

Bank of America: David Coulter (415)622-2255

Citibank: John Reed (212)559-2732

Chase Manhattan: Walter Shipley (212)270-1380

Ο Λαμί είχε δίκιο. Δεν καπνίζουν πούρα. Προχώρα και κάλεσε τους. Το έκανα και αρχικά είχα μια εγκάρδια ανταπόκριση από τον John Reed. Ήταν πολύ χαρούμενος μέχρι που του αποκάλυψα ότι δεν ήμουν ο Λάρι Σάμερς. (Σημείωση: τα άλλα νούμερα πολύ σύντομα βγήκαν εκτός λειτουργίας. Έτσι κι αλλιώς, κανείς δεν μπορεί να έρθει σε επαφή με τον Corzine[5] όσο αυτός αντιμετωπίζει κατηγορίες για εγκλήματα).

Το πρόβλημα δεν είναι η συζήτηση που είχε ο Σάμερς με τους μεγαλοακαρχαρίες. Η πραγματική φρίκη είναι ο στόχος του «Τέλους Του Παιχνιδιού».

Επιτρέψτε μου να εξηγήσω:

Βρισκόμαστε στο 1997. Ο τότε Υπουργός Οικονομικών Ρόμπερτ Ρούμπιν ασκούσε έντονες πιέσεις για την απορρύθμιση του τραπεζικού συστήματος. Αυτό απαιτούσε κατ’ αρχήν την ακύρωση του Νόμου  Glass-Steagall Act[6] ώστε να αρθούν οι διαχωρισμοί μεταξύ εμπορικών και επενδυτικών τραπεζών. Ήταν σα να αντικαθιστάς τις τραπεζικές θυρίδες με ρουλέτες. Δεύτερο, οι τράπεζες επιθυμούσαν να αποκτήσουν το δικαίωμα  να παίζουν το νέο παιχνίδι υψηλού κινδύνου, τις «συναλλαγές  παραγώγων». Μόνο η JP Morgan θα μπορούσε σύντομα να μεταφέρει 88 τρισεκατομμύρια δολάρια από τους ψεύτικους τίτλους της χρηματαγοράς στα βιβλία της ως «κεφάλαιο».

Ο υφυπουργός Οικονομικών Σάμερς   (που σύντομα θα αντικαθιστούσε τον Ρούμπιν ως Υπουργός)  πρόταξε τα στήθη του ενάντια σε κάθε προσπάθεια να ελεγχθούν τα παράγωγα.

Αλλά ποιος ήταν ο πραγματικός λόγος της μετατροπής των αμερικανικών τραπεζών σε καζίνο παραγώγων όταν τα κεφάλαια θα έφευγαν σε άλλες χώρες με αυστηρότερους και ασφαλέστερους τραπεζικούς νόμους;

Η απάντηση που συνέλαβαν οι Πέντε Μεγαλοτραπεζίτες: Εξαλείψτε τους ελέγχους σε όλες τις τράπεζες σε κάθε χώρα του πλανήτη - με μια και μόνο κίνηση. Η ιδέα ήταν ευφυέστατη αλλά και παράλογα επικίνδυνη.

Πώς θα μπορούσαν να πετύχουν αυτή την τρελή παρανομία; Το παιχνίδι του Σάμερς και των τραπεζιτών ήταν να χρησιμοποιήσουν τη συμφωνία για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (FSA) προσθέτοντας μια δελεαστική αλλά σκόπιμα παραπλανητική προσθήκη στις συμφωνίες διεθνούς εμπορίου που επιβλήθηκαν στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου.

Μέχρι τη στιγμή που άρχισαν οι τραπεζίτες το παιχνίδι τους, οι συμφωνίες στο πλαίσιο του ΠΟΕ αφορούσαν το εμπόριο αγαθών, δηλαδή «τα αυτοκίνητα μου για τις μπανάνες σου». Οι νέοι κανόνες που επινόησαν ο Σάμερς και οι τραπεζίτες θα εξανάγκαζαν όλα τα κράτη να αποδέχονται το εμπόριο των «τοξικών» (σ.σ. τραπεζικά προϊόντα από ομόλογα μέχρι δάνεια κλπ) οικονομικών παραγώγων.

Μέχρι να επανασχεδιάσουν οι τραπεζίτες αυτή τη συμφωνία για τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες (FSA), κάθε κράτος είχε τον έλεγχο και καθόριζε τις συμβάσεις για τη λειτουργία των τραπεζών εντός των συνόρων του. Οι νέοι κανόνες του παιχνιδιού επέβαλλαν σε κάθε χώρα να ανοίξει την αγορά της στη  Citibank, στη JP Morgan και στα παράγωγα «προϊόντα» τους.

Και τα 156 κράτη-μέλη του ΠΟΕ θα έπρεπε να διαλύσουν τα δικά τους νομοθετικά τμήματα σαν την Glass-Steagall για το διαχωρισμό μεταξύ εμπορικών αποταμιευτικών τραπεζών και των επενδυτικών τραπεζών που τζογάρουν με παράγωγα. Η δουλειά της μετατροπής της συμφωνίας χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών (FSA) σε πεδίο ανταγωνισμού των τραπεζών ανατέθηκε στον Γκάιτνερ που διορίσθηκε πρέσβης των ΗΠΑ στον ΠΟΕ.

Οι τραπεζίτες τρελάθηκαν (Bankers go Bananas)

Γιατί, στο καλό, κάθε έθνος θα  άφηνε το τραπεζικό του σύστημα να καταλυθεί από οικονομικούς πειρατές όπως η JP Morgan;

Η απάντηση, στην περίπτωση του Εκουαδόρ, ήταν οι μπανάνες. Γιατί το Εκουαδόρ ήταν πραγματικά μια μπανανία. Το κίτρινο φρούτο ήταν η βασική πηγή σκληρού νομίσματος για τη χώρα. Αν αρνείτο να υπογράψει τη νέα FSA, το Εκουαδόρ θα έπρεπε να δώσει τις μπανάνες πίσω στους πιθήκους και να κηρύξει ξανά πτώχευση. Το Εκουαδόρ υπέγραψε.

Και ούτω καθεξής, κάθε κράτος εκβιάστηκε ώστε να υπογράψει. Κάθε κράτος, εκτός από ένα. Πρέπει  να πω, ότι ο Πρόεδρος της Βραζιλίας Luis Inacio Lula da Silva αρνήθηκε. Σε αντίποινα, η Βραζιλία απειλήθηκε με εικονικό αποκλεισμό των προϊόντων της από τον Επίτροπο Εμπορίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης Πήτερ Μάντελσον, σύμφωνα με άλλο απόρρητο έγγραφο που έχω στη διάθεση μου.

Ωστόσο, η στάση αυτή του «αντιρρησία» Λούλα, ανταμείφθηκε, καθώς η Βραζιλία ήταν η μόνη μεταξύ των δυτικών κρατών που επιβίωσε και αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της τραπεζικής κρίσης 2007-2009.

Η Κίνα υπέγραψε αλλά με αντάλλαγμα. Επέτρεψε μια ρωγμή στον τραπεζικό της τομέα με αντάλλαγμα την πρόσβαση και τον έλεγχο  τμήματος της αμερικάνικης αυτοκινητοβιομαχανίας και άλλων αγορών. (Σύντομα, 2.000.000 θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ μετακινήθηκαν στην Κίνα).

Η νέα  FSA άνοιξε το κουτί της Πανδώρας του παγκόσμιου εμπορίου παραγώγων. Μερικές από τις πιο γνωστές συναλλαγές: Η  Goldman Sachs (όπου ο υπουργός Οικονομικών Ρούμπιν ήταν συμπρόεδρος) σχεδίασε τη μυστική ανταλλαγή παραγώγων του ευρώ με την Ελλάδα που τελικά κατάστρεψαν τη χώρα. Στο Εκουαδόρ ο τραπεζικός τομέας απορρυθμίστηκε και διαλύθηκε και στη χώρα προκλήθηκαν μεγάλες πολύχρονες ταραχές. Η Αργεντινή εξαναγκάστηκε να εκποιήσει τις πετρελαϊκές εταιρίες της (στην Ισπανία) και τις εταιρίες ύδρευσης  και αποχέτευσης (στην ENRON[7]) ενόσω οι δάσκαλοι της χώρας αναζητούσαν τρόφιμα στα σκουπίδια. Εκεί που πραγματικά οι τραπεζίτες ξεσάλωσαν ήταν στην Ευρωζώνη που έπεσαν ορμητικά στις μεγάλες δεξαμενές παραγώγων χωρίς να ξέρουν πώς να κολυμπήσουν – και τώρα η ήπειρος εκποιείται σε μικρά και φτηνά κομμάτια στη Γερμανία.

Φυσικά, δεν ήταν μόνο οι απειλές που επέβαλλαν την  FSA αλλά και ο πειρασμός όλων. Σε τελευταία ανάλυση, κάθε κακό ξεκινά με ένα μικρό δάγκωμα του μήλου που προσφέρει το φίδι. Το μήλο: η λάμψη των αναμενόμενων τεράστιων κερδών που κρύβονται στην FSA για τις ελίτ κάθε χώρας. Το φίδι ονομαζόταν Λάρι.

Μπορούσε όλο το κακό κι ο πόνος να πηγάζουν από ένα μοναδικό υπόμνημα; Όχι, φυσικά! Το κακό είναι το παιχνίδι αυτό καθαυτό όπως παιζόταν από την κλίκα των τραπεζιτών. Το υπόμνημα απλώς αποκαλύπτει τα σχέδια τους για να γίνει το ματ. Και το υπόμνημα αποκαλύπτει πολλά για τον Σάμερς και τον Ομπάμα.

Ενώ δισεκατομμύρια πονεμένες ψυχές πλήττονται ακόμα από την παγκόσμια καταστροφή που προκάλεσαν οι τραπεζίτες, ο Ρούμπιν κι ο Σάμερς δεν τα πήγαν καθόλου άσχημα. Η απορρύθμιση των τραπεζών που προώθησε ο Ρούμπιν επέτρεψε τη δημιουργία ενός οικονομικού τερατουργήματος που ονομάζεται «Citigroup». Μέσα σε διάστημα εβδομάδων από τότε που έφυγε από υπουργός Οικονομικών, ο Ρούμπιν ορίστηκε Διευθυντής και κατόπιν Πρόεδρος της «Citigroup» η οποία οδηγήθηκε σε διαδικασία πτώχευσης αλλά κατόρθωσε να πληρώσει τον Ρούμπιν για την προσφορά του με 126 εκατομμύρια δολάρια.

Μετά, ο Ρούμπιν ανέλαβε άλλο πόστο: έγινε βασικός σπόνσορας ενός νέου πολιτειακού γερουσιαστή, του Μπαράκ Ομπάμα. Μερικές μέρες μετά την εκλογή του ως Προέδρου, ο Ομπάμα, με προτροπή του Ρούμπιν, έδωσε στον Σάμερς τη θέση του «Τσάρου» των Οικονομικών των ΗΠΑ και στον Γκάιτνερ της θέση της «Τσαρίνας» του (δηλαδή υπουργός Οικονομικών). Το 2010 ο Σάμερς έβγαλε τα βασιλικά του άμφια για να επιστρέψει στη θέση του συμβούλου της Citibank και άλλα πλάσματα του απορρυθμισμένου τραπεζικού συστήματος των οποίων οι αμοιβές αύξησαν την προσωπική του περιουσία κατά 31 εκατομμύρια δολάρια από την εποχή που συντάχθηκε το Υπόμνημα   Το Τέλος Του Παιχνιδιού».

Αν ο Ομπάμα, κατ΄ απαίτηση του Ρόμπερ Ρούμπιν, επιλέξει τον Σάμερς ως νέο επικεφαλής της  FED, αυτό σημαίνει δυστυχώς πως είμαστε πολύ μακριά από το τέλος του παιχνιδιού.

The Confidential Memo at the Heart of the Global Financial Crisis

---

[1] O Γκρεγκ Πάλαστ «είναι ο πλέον σπουδαίος δημοσιογράφος του καιρού μας, αυτός που κυριαρχεί σε δύο ηπείρους», γράφει το βρετανικό περιοδικό Tribune Magazine, αλλά στην πατρίδα του, τις ΗΠΑ, τα ρεπορτάζ του Πάλαστ στις εφημερίδες Guardian και Observer και στο πρόγραμμα του BBC Newsnight είναι υπό καθεστώς απαγόρευσης. Στο βιβλίο του "Δημοκρατία σε τιμή ευκαιρίας" ωστόσο δημοσιεύονται τα καλύτερα ρεπορτάζ των τελευταίων ετών, όπως εκείνο που αφορούσε την υπουργό Εσωτερικών υποθέσεων της Φλόριντα Κάθριν Χάρις και τον τρόπο που εκείνη κέρδισε τις εκλογές για τον Τζορτζ Μπους ή το πώς ο Τζορτζ Μπους σταμάτησε τις έρευνες του Εφ Μπι Άι για τις δραστηριότητες της οικογένειας Μπιν Λάντεν πριν από την 11η Σεπτεμβρίου· εξαιτίας του τελευταίου μάλιστα του απονεμήθηκε το βραβείο για το πλέον λογοκριμένο ρεπορτάζ των ΜΜΕ από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας. Το 1999, επιπλέον, ο Πάλαστ έφερε στο φως για λογαριασμό του Observer το ξεπούλημα πολλών βρετανικών επιχειρήσεων στους Αμερικανούς από την κυβέρνηση Μπλερ και γι' αυτό του απονεμήθηκε το Βραβείο David Thomas Prize από τους Financial Times. Λόγω σπουδών και προπαιδείας, ο Πάλαστ αναγνωρίστηκε διεθνώς ως ο καλύτερος ειδικός στον έλεγχο των μεγάλων εταιρειών διεθνούς δράσης. Σημειώνεται ότι, πολύ πριν γράψει και πάρει την κάμερα στα χέρια του, είχε εργαστεί για διάφορα συνδικάτα και ενώσεις καταναλωτών στις ΗΠΑ, τη Λατινική Αμερική και την Ευρώπη. Αλλά και στην Αμερική κατεύθυνε τις κυβερνητικές έρευνες εναντίον μεγάλων εταιρειών, που έχτιζαν πυρηνικά εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού, και οδήγησε μάλιστα πολλούς παραβάτες στις αίθουσες των δικαστηρίων. Άλλος στόχος του υπήρξαν εταιρείες πετρελαίου, όπως η Exxon, που μόλυναν το περιβάλλον. Τα κείμενα των μαθημάτων του Πάλαστ στα Πανεπιστήμια του Καίμπριτζ και το Σάο Πάουλο δημοσιεύτηκαν στον τόμο Democracy and Regulation (εκδόσεις Pluto Press), στον οποίο επίσης συνεργάστηκαν οι Τζέρι Οπενχάιμερ και Τέο Μακγκρέγκορ. Ο Πάλαστ ζει στο Λονδίνο και τη Νέα Υόρκη.

[2] Λώρενς Χένρι «Λάρι» Σάμερς.  ‘Ηταν ο 71^ος υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, κατά τη διετία 1999-2001, επί προεδρίας Μπιλ Κλίντον, διαδεχόμενος τον Ρόμπερτ  Ρούμπιν. Αμέσως μετά τη έγινε ο 27^ος πρόεδρος  του Πανεπιστημίου Χάρβαρντ μέχρι το 2006.  Αμέσως μετά την εκλογή Ομπάμα έγινε ο ανώτατος σύμβουλος του προέδρου Ομπάμα, θέση που κατείχε μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2010.

[3] Τίμοθι Γκάιτνερ.  Στέλεχος των τραπεζών αλλά και στης αυτοβιομηχανίας έγινε επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Νέας Υόρκης, το 2003, έως το 2009 που έγινε υπουργός Οικονομικών στην κυβέρνηση Ομπάμα θέση που κατείχε ως τις 25 Ιανουαρίου 2013.

[4] Λόμπι: είναι ομάδα πίεσης που προσπαθεί να επηρεάσει τα όργανα της εκτελεστικής και της νομοθετικής εξουσίας, επιδιώκοντας την πιο συμφέρουσα για τα μέλη της, ή και για τις ομάδες ή εταιρίες που προασπίζεται.

[5] John Corzine: Διετέλεσε Πρόεδρος της Goldman Sachs (1994-1999)  και κυβερνήτης της Πολιτείας του New Jersey (17 Ιανουαρίου 2006 - 19 Ιανουαρίου 2010)

[6] Η νομοθεσία Glass, Steagall αποτελείται από δύο τραπεζικούς νόμους των οποίων οι εισηγητές ήταν, ο δημοκρατικός γερουσιαστής Carter Glass, πρώην υπουργός οικονομικών, και ο δημοκρατικός βουλευτής Henry Steagall, πρόεδρος της επιτροπής της βουλής των αντιπρόσωπων επί θεμάτων του τραπεζικού συστήματος και νομίσματος. Η πρώτη νομοθεσία Glass Steagall θεσπίστηκε το Φεβρουάριο του 1932 από τη ρεπουμπλικανική κυβέρνηση του Henry Hoover, ενώ η δεύτερη νομοθεσία Glass, Steagall θεσπίστηκε τον Ιούνιο του 1933, από τη κυβέρνηση Franklin D. Roosevelt. Η πρώτη νομοθεσία αποτελούσε μια προσπάθεια αναχαίτισης της πτωτικής τάσης των τιμών (αποπληθωρισμός), και ως εκ τούτου επέκτεινε τις αρμοδιότητες της Federal Reserve σε σχέση με την προσφορά χρήματος στην οικονομία. Έτσι, επέτρεψε στην ομοσπονδιακή τράπεζα την επανα-προεξόφληση (re-discounting) περισσοτέρων περιουσιακών στοιχείων των τραπεζών όπως κυβερνητικές ομολογίες και εμπορικά γραμμάτια. Επίσης, επέτρεψε για πρώτη φορά τη δημιουργία νομίσματος από χαρτονόμισμα χωρίς την κάλυψη χρυσού, αφού η Αγγλία από το Σεπτέμβριο του 1931 είχε εγκαταλείψει τον κανόνα του χρυσού εξαιτίας  της αδυναμίας της να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της σε χρυσό. Η δεύτερη νομοθεσία Glass Steagall, είναι αυτή στην οποία η οικονομική βιβλιογραφία αναφέρεται, λόγω της μεγάλης επίδρασης που είχε στο τραπεζικό τομέα.

[7] Σκάνδαλο Enron