Σλαβόι Ζίζεκ: Ο Ραβίνοβιτς και η… Κύπρος

9/4/2013

http://tometopo.gr

«Οι τράπεζες πρέπει να υπαχθούν σε ρυθμιστικό πλαίσιο και κοινωνικό έλεγχο», υποστηρίζει ο σλοβένος φιλόσοφος

Υπέρ του (κοινωνικού) ελέγχου του ευρωπαϊκού τραπεζικού συστήματος και της υιοθέτησης ρυθμιστικού πλαισίου στις δραστηριότητες των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων τάσσεται με άρθρο του στη βρετανική εφημερίδα The Guardian, ο σλοβένος φιλόσοφος Σλαβόι Ζίζεκ, ο οποίος υποστηρίζει ότι αυτό που συνέβη στη Κύπρο, είναι απλώς σύμπτωμα «αυτού που είναι σάπιο», (σσ όχι στο βασίλειο της Δανιμαρκίας, όπως εύλογα θα σκεφτόταν κανείς), αλλά στην ίδια την Ευρωπαϊκή Ενωση.

«Θυμηθείτε την κλασική σκηνή στα κινούμενα σχέδια όπου οι πρωταγωνιστές συνεχίζουν απλώς να περπατούν πέρα από το χείλος του γκρεμού, αγνοώντας ότι δεν υπάρχει έδαφος κάτω από τα πόδια τους: πέφτουν μόνο όταν κοιτάξουν και συνειδητοποιήσουν ότι κρέμονται πάνω από την άβυσσο», αρχίζει το άρθρο του ο Ζίζεκ. «Κάπως έτσι δεν πρέπει να νιώθουν και οι Κύπριοι αυτές τις ημέρες;», αναρωτιέται.

«Γνωρίζουν πολύ καλά ότι η χώρα τους δεν θα είναι ποτέ η ίδια, ότι έχει συντελεστεί μία καταστροφική πτώση του βιοτικού τους επιπέδου», όπως γράφει χαρακτηριστικά. «Οι πλήρεις συνέπειες του γεγονότος ωστόσο δεν είναι ακόμα ορατές, με αποτέλεσμα για κάποιο χρονικό διάστημα (οι Κύπριοι) να έχουν την πολυτέλεια να συνεχίσουν τη ζωή τους όπως το καρτούν που κρέμεται στον αέρα»… «Οι πραγματικές συνέπειες θα φανούν σιωπηλά, όταν ο πανικός κοπάσει», υποστηρίζει ο σλοβένος φιλόσοφος, γι’ αυτό και όπως λέει, «τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή, τώρα που η κυπριακή κρίση αρχίζει και εξαφανίζεται από τα μέσα ενημέρωσης που πρέπει να σκεφτούμε και να γράψουμε γι’ αυτήν».
Ο Ραβίνοβιτς και η… Κύπρος
«Υπάρχει ένα γνωστό ανέκδοτο», συνεχίζει ο Ζίζεκ, «από την τελευταία δεκαετία της ΕΣΣΔ, για έναν εβραϊκής καταγωγής άνδρα, τον Ραβίνοβιτς, ο οποίος ήθελε να μεταναστεύσει. Ο γραφειοκράτης της υπηρεσίας μετανάστευσης των ρωτά, γιατί. “Υπάρχουν δύο λόγοι”, απαντάει ο Ραβίνοβιτς. “Ο πρώτος είναι ότι φοβάμαι ότι στη Σοβιετική Ενωση οι κομμουνιστές θα χάσουν την εξουσία και ότι η νέα εξουσία θα ρίξει όλα τα εγκλήματα του κομμουνιστικού καθεστώτος σε εμάς, τους Εβραίους, θα γίνουν πάλι πογκρόμ κλπ…”. “Μα”, απαντάει ο γραφειοκράτης, “όλα αυτά είναι καθαρές ανοησίες. Τίποτα δεν μπορεί να αλλάξει στη Σοβιετική Ενωση. Η εξουσία των κομμουνιστών θα διαρκέσει για πάντα!”. “Λοιπόν”, απαντά ο Ραβίνοβιτς, “αυτός είναι ο δεύτερος λόγος”».
«Εύκολα μπορεί να φανταστεί κανείς», συνεχίζει ο σλοβένος διανοητής, «έναν παρόμοιο διάλογο μεταξύ ενός ευρωπαίου υπαλλήλου και ενός κυπρίου Ραβίνοβιτς σήμερα. “Δύο είναι οι λόγοι που είμαστε σε πανικό σήμερα”, λέει ο Ραβίνοβιτς. “Πρώτον φοβόμαστε ότι η ΕΕ θα αφήσει την Κύπρο στο έλεός της και την οικονομία της να καταρρεύσει…”. «Ο ευρωπαίος υπάλληλος τον διακόπτει: “Μα, μπορείτε να μας έχετε εμπιστοσύνη, δεν θα σας εγκαταλείψουμε. Θα σας ελέγχουμε ασφυκτικά και θα σας συμβουλεύουμε τι πρέπει να κάνετε”. “Λοιπόν”, απαντά ψύχραιμα ο Ραβίνοβιτς, “αυτός είναι ο δεύτερος λόγος”».
«Αυτό είναι και το αδιέξοδο της δύσκολης θέσης που βρίσκεται σήμερα η Κύπρος», υποστηρίζει ο Ζίζεκ: «Δεν μπορεί να ευημερήσει εντός ΕΕ, αλλά ούτε και εκτός. Και οι δύο επιλογές είναι χειρότερες, όπως θα το έθετε και ο Στάλιν», σχολιάζει σκωπτικά.
Ευρώπη διχασμένη: ο Νότος για εργατικό δυναμικό και τουρισμό
«Αυτό που μπορούμε να δούμε στον ορίζοντα», συνεχίζει ο Ζίζεκ, «είναι το περίγραμμα μίας Ευρώπης διχασμένης: το νότιο τμήμα της θα περιορίζεται όλο και περισσότερο σε μία ζώνη φθηνού εργατικού δυναμικού, έξω από το δίχτυ ασφαλείας της κοινωνικής πρόνοιας σε έναν τόπο κατάλληλο για εξωτερικές αναθέσεις υπηρεσιών και τουρισμό». «Εν ολίγοις», τονίζει ο σλοβένος, «το χάσμα μεταξύ του αναπτυγμένου κόσμου και αυτών που έχουν μείνει πίσω θα υφίσταται πλέον στην ίδια την Ευρώπη».
«Αυτό το χάσμα», συνεχίζει ο Ζίζεκ, «αντανακλάται στα δύο βασικά "στόρι" που λέγονται για την Κύπρο, τα οποία μοιάζουν με δύο άλλα που λέγονταν και για την Ελλάδα: η αλόγιστη σπατάλη και το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος δεν μπορεί να συνεχιστεί για πάντα», λέει το «στόρι» των Γερμανών, τα σκληρά μέτρα της ΕΕ ισοδυναμούν με γερμανική κατοχή στερώντας από την Κύπρο την εθνική της κυριαρχία, λέει το «στόρι» των Κυπρίων.
«Και τα δύο στόρι είναι λάθος και οι απαιτήσεις που προκύπτουν από αυτά δεν έχουν νόημα: ούτε η Κύπρος μπορεί, εξ ορισμού να αποπληρώσει το χρέος της, ούτε η Γερμανία και η ΕΕ μπορούν να συνεχίσουν να σπαταλούν χρήματα για να βουλώσουν την χρηματοπιστωτική τρύπα της Κύπρου». «Και οι δύο αφηγήσεις», υποστηρίζει ο Ζίζεκ, «αποκρύπτουν το πραγματικό στοιχείο: υπάρχει κάτι λάθος σε ολόκληρο το σύστημα, όπου η ανεξέλεγκτη τραπεζική κερδοσκοπία μπορεί να οδηγήσει μία χώρα στη χρεοκοπία».
Ανάγκη ριζικής αναδιάρθρωσης όλου του τραπεζικού συστήματος
«Η Κύπρος δεν αποτελεί σταγόνα στον ωκεανό μιας μικρής περιφερειακής χώρας. Αποτελεί σύμπτωμα της παθογένειας ολόκληρου του ευρωσυστήματος», λέει ο Ζίζεκ.
«Γι’ αυτό και η λύση δεν είναι περισσότεροι έλεγχοι για την αποτροπή του ξεπλύματος βρώμικου χρήματος κλπ. Χρειάζεται μία ριζική αλλαγή ολόκληρου του τραπεζικού συστήματος, ή- για να πούμε το ακατονόμαστο- μία κοινωνικοποίηση των τραπεζών».
«Το μάθημα από τις αποτυχίες διεθνώς, μετά την κρίση του 2008 είναι σαφές: όλο το δίκτυο χρηματοπιστωτικών funds και συναλλαγών, από τις ιδιωτικές καταθέσεις και τα fund που διαχειρίζονται συνταξιοδοτικά προγράμματα, ως τη λειτουργία όλων των ειδών των παραγώγων, πρέπει να τεθούν με κάποιο τρόπο σε κοινωνικό έλεγχο, να εξορθολογιστούν και να ρυθμιστούν».
«Κάτι τέτοιο μπορεί να ακούγεται ως ουτοπία», λέει ο Ζίζεκ. «Ουτοπία ωστόσο είναι η άποψη ότι μπορούμε κάπως να επιβιώσουμε μόνο με αλλαγές κοσμητικής φύσεως», υποστηρίζει ο σλοβένος φιλόσοφος.