Tvxs Ρεπορτάζ: Το ΔΝΤ βλάπτει σοβαρά... το ΕΣΥ

Φωτογραφία: Αγγελική Παναγιώτου/ FosPhotos

17 Απρ 2013 | tvxsteam

Η κατάσταση του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ), όπως έχει διαμορφωθεί κατά τη διάρκεια της κρίσης, είναι ζοφερή. Παρατηρείται αύξηση των αυτοκτονιών, της βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας για πρώτη φορά μεταπολεμικά, εξάπλωση της ΗIV λοίμωξης  σε ευπαθείς ομάδες, ενώ από το 2010 σημειώνεται μείωση του αριθμού των γεννήσεων, καθώς και μείωση του προσδόκιμου ζωής κατά 3 χρόνια. Με αυτό το δεδομένο, η αποδιοργάνωση του Ε.Σ.Υ. που κινδυνεύει να εξελιχθεί σε κατάρρευση, η ραγδαία αύξηση των υγειονομικών αναγκών του πληθυσμού σαν αποτέλεσμα της κρίσης και των μνημονίων, η απο-ασφάλιση όλο και αυξανόμενης μερίδας του πληθυσμού και η ανασυγκρότηση του συστήματος υγείας, ήταν οι άξονες που συζητήθηκαν στο τελευταίο πολύ κρίση – μο σεμινάριο του κύκλου σεμιναρίων Κοινωνία σε Κρίση - Κοινωνία σε (Ανα)συγκρότηση, που διοργανώθηκε την Τρίτη 16 Απριλίου από την Πρωτοβουλία για την Υπεράσπιση της Δημοκρατίας και της Κοινωνίας, με θέμα «Υγεία: Κατάρρευση και ανασυγκρότηση του συστήματος». Της Ειρήνης Σοβόλου.

Τη συζήτηση άνοιξε και συντόνισε ο Γιάννης Καλομενίδης, Επίκουρος Καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, και στη συνέχεια το λόγο πήραν οι εισηγητές, Γιώργος Νικολαΐδης, ψυχίατρος,  διευθυντής της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού και ο Θεόδωρος Ζδούκος, Επιμελητής Α’ ΕΣΥ, μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης. 

Το Ε.Σ.Υ. υπό κατάρρευση 

«Η αποδιοργάνωση του ΕΣΥ δεν προέκυψε απλά σαν αποτέλεσμα ενός αιφνίδιου θανάσιμου χτυπήματος που επέφερε η πολιτική της νεοφιλελεύθερης αναδιάρθρωσης που με ακραία επιθετικό τρόπο ασκείται από το 2010», τονίζει ο Γιάννης Καλομενίδης, Επίκουρος Καθηγητής Πνευμονολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών . Σύμφωνα με τον ίδιο, πολλά προβλήματα, όπως η υποχρηματοδότηση του δημοσίου τομέα, η διόγκωση του ιδιωτικού με κρατική χρηματοδότηση, η χρόνια κακοδιαχείριση των διαθέσιμων πόρων, η απουσία οργανωμένων δομών πρωτοβάθμιας φροντίδας στα αστικά κέντρα και η διαφθορά, προϋπήρχαν της κρίσης σε βαθμό που αποτελούσαν δομικά χαρακτηριστικά του συστήματος υγείας, ακόμα και πριν την ίδρυση του Ε.Σ.Υ.

Η κρίση έρχεται να προσθέσει νέα προβλήματα στα ήδη υπάρχοντα, καθώς «οι ελίτ επιχειρούν μία μεταρρύθμιση του συστήματος που οριστικοποιεί την διάλυση του κοινωνικού συμβολαίου στον τομέα της υγείας και αναγνωρίζει σαν νούμερο ένα προτεραιότητα της πολιτικής υγείας την μείωση του κόστους λειτουργίας των δομών και της θεραπείας θυσιάζοντας την καθολικότητα και την ποιότητα και φτάνοντας μέχρι και τον πλήρη αποκλεισμό μίας σημαντικής μερίδας του πληθυσμού», όπως επισημαίνει ο ίδιος.

_{Ολόκληρη η εισήγηση του κ. Καλομενίδη: Υγεία: Κατάρρευση και ανασυγκρότηση}

Ο Θεόδωρος Ζδούκος Επιμελητής Α’ Ε.Σ.Υ. , μέλος του Κοινωνικού Ιατρείου Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης, επισημαίνει ότι κάποιος που δεν έχει ασφάλιση, δεν έχει πρόσβαση στο σύστημα υγείας και σε ορισμένες περιπτώσεις η μη πρόσβαση μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο του ασθενούς. Οι ανασφάλιστοι καλούνται να πληρώσουν το σύνολο της νοσηλείας, που μπορεί να ανέρχεται σε 7.700 ευρώ για έναν πολυτραυματία όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο Θ.Ζδούκος.

Το Δ.Ν.Τ. βλάπτει σοβαρά την υγεία

 «Η κοινωνική ανισότητα σκοτώνει» σύμφωνα με τον Γιώργο Νικολαΐδη, ψυχίατρο και διευθυντή της Διεύθυνσης Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας του Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού.

 «Στις λεγόμενες αναπτυσσόμενες χώρες, οι θάνατοι προέρχονται από λοιμώδη και καρδειαγγειακά νοσήματα, ενώ είναι το εισόδημα σε απόλυτες τιμές, δηλαδή το μέσο εισόδημα της συγκεκριμένης κοινωνίας που διαφορφώνει τη θνησιμότητα. Αντίθετα, στις λεγόμενες ανεπτυγμένες χώρες το φάσμα της νοσηρότητας και της θνησιμότητας διαμορφώνεται κυρίως από το σχετικό κοινωνικό εισόδημα και την κοινωνική ανισότητα. Η πιθανότητα να αρρωστήσει και να πεθάνει κάποιος διαμορφώνεται κατά κύριο λόγο από τη θέση που κατέχει στην κοινωνική ιεραρχία», εξηγεί ο ίδιος.

Σύμφωνα με τον Γ. Νικολαΐδη, τα τελευταία χρόνια, ο μεγάλος όγκος μελετών που έχουν αποτιμήσει τις επιπτώσεις στον τομέα της υγείας λόγω της κρίσης και του περάσματος του Δ.Ν.Τ., μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τι συμβαίνει και τι πρόκειται να συμβεί και στην Ελλάδα. Εξάλλου «το  Δ.Ν.Τ. εφαρμόζει τα ίδια ανεξαρτήτως κοινωνίας και χώρας, «σαν να εφαρμόζουν κάτι που έχουν έτοιμο στον υπολογιστή τους».  Σύμφωνα με έρευνες, παρατηρείται αύξηση της γενικής θνησιμότητας, από καρδιαγγειακά νοσήματα, λοιμώδη νοσήματα του αναπνευστικού, αυτοκτονίες, ανθρωποκτονίες, καθώς και αύξηση της παιδικής θνησιμότητας. Η μοναδική βελτίωση που μπορούμε να περιμένουμε είναι στη θνησιμότητα από τροχαία ατυχήματα, προφανώς λόγω του απαγορευτικού κόστους του πετρελαίου κίνησης!

«Τεκμηριώθηκε ότι για κάθε 1 % ανεργίας αναμένεται αντίστοιχη αύξηση της θνησιμότητας, ιδιαίτερα από καρδειαγγειακά νοσήματα και ιδίως στους άντρες παραγωγικής εργασίας», τονίζει ο Γ. Νικολαΐδης. Η ζημιά λόγω της έντασης του  ψυχοκοινωνικού στρες και του αισθήματος ανασφάλειας λόγω της ανεργίας, της ανισότητας και της επισφαλούς εργασίας έχει ήδη γίνει, ενώ η επιβάρυνση των δεικτών υγείας δεν θα περιοριστεί στην τρέχουσα γενιά.

Συγκριτική μελέτη του 2008 σε χώρες του πρώην ανατολικού μπλοκ έδειξε ότι οι δείκτες υγείας στις χώρες που σύναψαν δανειακή σύμβαση με το Δ.Ν.Τ. κατέρρεαν μόλις ξεκινούσε η εφαρμογή της σύμβασης.  Συγκεκριμένα στις χώρες αυτές η θνησιμότητα από φυματίωση ήταν μεγαλύτερη κατά 16,6 % σε σχέση με τις χώρες που δεν είχαν προσφύγει στο Δ.Ν.Τ. Επίσης, οι χώρες που σύναψαν δανειακές συμβάσεις με άλλους διακρατικούς οργανισμούς πλην του Δ.Ν.Τ εμφάνιζαν καλύτερους δείκτες υγείας. Τέλος, από την ίδια έρευνα προέκυψε ότι οι χώρες που διέκοπταν τη σύμβαση με το Δ.Ν.Τ., παρουσίαζαν μείωση της τάξεως του 30,7 % στα ποσοστά της φυματίωσης.

Ανασυγκρότηση του συστήματος υγείας

Κοινός τόπος και για τους τρίτους ομιλητές είναι ότι η επιστροφή στην προ κρίσης κατάσταση είναι αδύνατη. «Η απόκρουση της επίθεσης που δέχεται η κοινωνία απαιτεί την εκπόνηση και εφαρμογή ενός εναλλακτικού σχεδίου, ανταγωνιστικού σε αυτό της νεοφιλελεύθερης μεταρρύθμισης», τονίζει ο Γ. Καλομενίδης. Σύμφωνα με τον ίδιο, ερωτήματα, όπως, μεταξύ άλλων, ποια θα είναι η κεντρική πολιτική στο χώρο της υγείας, πώς θα χρηματοδοτείται το σύστημα υγείας, τι ρόλο θα παίζουν τα κοινωνικά ιατρεία και πώς μπορεί η ίδια η κοινωνία να παρέμβει στον σχεδιασμό και τη λειτουργία του συστήματος, πρέπει να απαντηθούν με σοβαρότητα σήμερα για να μην τεθούν με ακόμη μεγαλύτερη οξύτητα στο άμεσο μέλλον.

Η σημασία της πρόληψης και της ύπαρξης οργανωμένων πρωτοβάθμιων δομών φροντίδας στα αστικά κέντρα είναι τεράστια και πολλές φορές πολύ πιο σημαντική από την ύπαρξη μηχανημάτων προηγμένης τεχνολογίας στα νοσοκομεία, συμφωνούν οι ομιλητές.

Ο Θ. Ζδούκος, τονίζει ότι είναι οι ίδιες οι πολιτικές που ακολουθούνται που οδηγούν στην καταβαράθρωση των συνθηκών ζωής. «Η απαγόρευση των απολύσεων και η αύξηση του κατώτατου μισθού θα εξασφαλίσουν πολύ περισσότερα από την όποια αναστήλωση του συστήματος υγείας. Ως προς αυτό μπορεί να υπάρχει ιδεολογική αμφισβήτηση, αλλά δεν υπάρχει επιστημονική αμφισβήτηση». Το δικαίωμα στην υγεία είναι ένα καθολικό δικαίωμα, το οποίο δεν μπορεί να αμφισβητείται για κανένα κομμάτι του πληθυσμού. «Όταν αμφισβήτηθηκε αρχικά για τους μετανάστες ήταν βέβαιο ότι η αμφισβήτηση θα επεκτεινόταν και σε άλλα τμήματα του πληθυσμού», σημειώνει ο ίδιος.

Ο Θ. Ζδούκος προτείνει την κρατικοποίηση των δομών υγείας του υπερτροφικού, κρατικοδίαιτου ιδιωτικού τομέα,  που πλούτισε τα προηγούμενα χρόνια με την υπερτιμολόγηση των υπηρεσιών. Πολύ σημαντική είναι και η αξιοποίηση της εμπειρίας των κοινωνικών ιατρείων (7.500 επισκέψεις στο Κοινωνικό Ιατρείο Θεσαλονίκης σε 18 μήνες λειτουργίας) που απέδειξαν ότι ένα διαφορετικό σύστημα υγείας είναι όχι μόνο εφικτό αλλά είναι και το ζητούμενο. Ένα σύστημα που θα δίνει έμφαση στην πρωτοβάθμια φροντίδα και στην πρόληψη, στη συμμετοχή των ασθενών στην αντιμετώπιση των προβλημάτων τους, σε ένα άλλο μοντέλο εσωτερικής λειτουργίας με συλλογική λήψη αποφάσεων από όλο το προσωπικό των δομών.

«Ας δούμε την κρίση ως μια ευκαιρία για να διαταχθεί αλλιώς το σύστημα»,  συστήνει ο Γ. Νικολαίδης.