Το νέο «όχι» της κυπριακής Αριστεράς

Ελευθεροτυπία, Πέμπτη 2 Μαΐου 2013

Του ΣΤΑΘΗ ΚΟΥΒΕΛΑΚΗ*

Εάν οι συνέπειες δεν ήταν τόσο τραγικές, θα λέγαμε, με σκωπτική διάθεση, ότι με το οριακό «ναι» στο μνημόνιο του Κοινοβουλίου της η Κύπρος έκανε ένα αποφασιστικό βήμα για τον «εξευρωπαϊσμό» της. Απέκτησε επιτέλους και αυτή, μετά τους Ελληνες, τους Πορτογάλους και τους Ιρλανδούς, το δικό της μνημονιακό μπλοκ, που αποτελείται, όπως ήταν λογικό, από όλα τα αμιγώς αστικά κόμματα του νησιού. 

Εχοντας ενδώσει στις προσταγές της τρόικας και στον ωμό εκβιασμό των κυρίαρχων της Ε.Ε., το τελευταίο κατά σειρά θύμα είναι πλέον σε θέση να ανταμώσει τα υπόλοιπα στο οικονομικό και κοινωνικό νεκροταφείο στο οποίο μετατρέπεται με επιταχυνόμενους ρυθμούς η ευρωπαϊκή περιφέρεια. Με τη διαφορά ότι στην περίπτωση της Κύπρου η καταστροφή θα είναι ακόμη μεγαλύτερη, ότι θα επέλθει σε χρόνο ρεκόρ (κυκλοφορούν εκτιμήσεις για συρρίκνωση 50% του ΑΕΠ και 40% ανεργία εντός διετίας) και, τέλος, ότι θέτει σε άμεσο κίνδυνο την ίδια την υπόσταση ενός κράτους που υφίσταται ξένη κατοχή και στερείται αξιόλογων διεθνών στηριγμάτων.

Είναι λοιπόν το τέλος της Κύπρου; Εχουν δίκιο οι διάφοροι, εγχώριοι και μη, χατζηαβάτηδες που συμβούλευαν από την πρώτη στιγμή την υποταγή και τη λογική τού «σφάξε με, πασά μου, ν' αγιάσω»; Αν κάτι σίγουρα τελειώνει, και δη με εξαιρετικά απότομο και επώδυνο τρόπο, είναι ένας κύκλος συνδεδεμένος με ένα παρασιτικό και μη βιώσιμο οικονομικό μοντέλο. Για τον κυπριακό λαό, όμως, ο αντιμνημονιακός αγώνας μόλις αρχίζει και μαζί μ' αυτόν μια νέα φάση στην ιστορική του προσπάθεια για αξιοπρεπή ζωή και πραγματική ανεξαρτησία. Σ' αυτό τον αγώνα θα κριθούν όλες οι πολιτικές και κοινωνικές δυνάμεις του νησιού, πρώτα απ' όλα αυτές που αποσκοπούν στην εκπροσώπηση των εργαζομένων και των λαϊκών τάξεων. Αναφερόμαστε βεβαίως στην κυριότερη απ' αυτές, το ΑΚΕΛ, τον κορμό της κυπριακής Αριστεράς.

Ασφαλώς το ΑΚΕΛ έχει ευθύνες για τη σημερινή κατάσταση. Είναι κόμμα βαθιά ενσωματωμένο στην οικονομική και κοινωνική μηχανή του νησιού και διαχειρίστηκε από θέση εξουσίας το μοντέλο που οδήγησε στην κατάρρευση - γι' αυτό εξάλλου και εθεωρείτο (περίπου από όλους...) υποδειγματικά «υπεύθυνο» αριστερό κόμμα. Ακόμη χειρότερα, έβαλε την Κύπρο στη μνημονιακή τροχιά, παίζοντας παράταση για να μη φορτωθεί το ίδιο την ευθύνη. Αυτό το πολύ πρόσφατο παρελθόν, που συμβολίζουν τα αποχαιρετιστήρια δάκρυα του Χριστόφια, σίγουρα βαραίνει στην αξιοπιστία του και, ευρύτερα, στην ικανότητα της κοινωνικής πλειοψηφίας να αμυνθεί. Παρ' όλα αυτά, δεν πρέπει να υποτιμηθεί ότι, αντιμέτωπο με το σοκ της τροϊκανής επιδρομής και της επερχόμενης καταστροφής, το ΑΚΕΛ έδειξε υγιή αντανακλαστικά. Η αριστερή του στροφή είναι όψιμη, αλλά, απ' ό,τι διαπιστώνουμε, έχει βάθος.

Για να το πούμε εν συντομία: υπό την πίεση μιας κατάστασης εκτάκτου ανάγκης, και με νωπό τον εκβιασμό του Ντράγκι για τη διακοπή της παροχής ρευστότητας, το ΑΚΕΛ κατάλαβε ότι το «όχι» στο μνημόνιο σημαίνει αναζήτηση εναλλακτικών λύσεων εκτός Ευρωζώνης. Κατάλαβε ότι το μνημόνιο και η δανειακή σύμβαση αποτελούν τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και ότι είναι αυταπάτη ο ισχυρισμός ότι η Ε.Ε. θα συνεχίσει να αναχρηματοδοτεί το χρέος μια χώρας που έχει απορρίψει τους τροϊκανούς όρους. 

Κατάλαβε ότι για να έχουν αξιοπιστία οι εναλλακτικές λύσεις δεν πρέπει να μοιάζουν με σιβυλλικούς χρησμούς, αλλά να είναι επεξεργασμένες προτάσεις που παρουσιάζονται ανοιχτά στην κοινωνία και την προετοιμάζουν για ένα δρόμο που ασφαλώς δεν προμηνύεται εύκολος. Οπως τονίζεται στη βαρυσήμαντη απόφαση της κεντρικής του επιτροπής, η έξοδος από το ευρώ είναι «μια επίσης επώδυνη επιλογή. Οι αναμενόμενες συνέπειές της δημιουργούν την ανάγκη μέγιστης λαϊκής στήριξης και απαιτούν θυσίες. Ωστόσο αυτή η λύση θα μπορούσε να ήταν μια σοβαρή εναλλακτική επιλογή υπό τις περιστάσεις, η οποία απαλλάσσει από δεσμεύσεις και δίνει προοπτική και δυνατότητα ανάπτυξης στο μέλλον, στη βάση ενός νέου μοντέλου οικονομικής ανάπτυξης». 

Το ΑΚΕΛ κατάλαβε λοιπόν σε ρυθμό τροχάδην αυτό που το μεγαλύτερο κομμάτι της ελληνικής Αριστεράς αρνείται να καταλάβει στα τρία χρόνια του μνημονιακού Γολγοθά. Και είναι το πρώτο ευρωπαϊκό αριστερό κόμμα, με προοπτική εξουσίας, που παίρνει μια τέτοια απόφαση. Γι' αυτό και η σημασία της στάσης του υπερβαίνει κατά πολύ τα σύνορα αυτής της μικρής χώρας. Ας στοιχηματίσουμε ότι η δικαίωσή του είναι θέμα χρόνου, και μάλιστα όχι μακρού.

* Καθηγητής Πολιτικής Φιλοσοφίας στο King's College του Λονδίνου